Çocukluk Oyunlarımız: 10 unutulan sokak oyunu

Çocukluk Oyunlarımız Nelerdi? Bugün hangi oyunlar var?

Çocukluk oyunlarımız hatırladıkça, bugün çocuklarımızın hayatındaki eksikleri keşfedeceğiz. Çocuğumuzun gelişimi açısından değerli dostlarım, gelin bu satırlarla birlikte çok değil, şöyle 40-50 yıl eskiye gidip, sonra tekrar bugüne dönelim. Hep birlikte bugün değişmiş olanların farkına varalım.

Çocuk yetiştirmek için yeni bir ebeveynlik çağının başladığını kabul edenler, yeni dönemin gerektirdiklerini öğrenip araştırıp uyguluyor olacaklar.

70’lerde İstanbul’da doğup büyüdüm, çocukluk oyunlarımız ve ergenlik yıllarım Bakırköy’de geçti. İlkokulda aynı sınıfta 60 öğrenciydik, aynı sırada 3 öğrenci otururduk, sağımda babası kapıcı olan Ali, ortada memur çocuğu ben ve solumda babasının fabrikası olduğunu bildiğimiz Onur. Evden annelerimizin yanımıza koyduğu beslenme çantalarını hep birlikte açar, ne var ne yok birlikte siler süpürürdük. Detaylı İncele: psikolojisi bozuk çocuğun belirtileri

Zil çalınca doğru bahçeye top peşine! Çocukluk oyunlarımız adına öyle top dediysem böyle bir avuç büyüklüğünde lastik top, yerde zıplatınca taa yukarılara giden cinsten, bahçede bankların altı kale olurdu. Öğretmenimiz hepimize ders anlatırdı, el işi dersimiz bile vardı. 5. sınıfta el işi dersinde halı örmeyi öğrenmiştik, ödev olarak ördüğüm iki karış büyüklüğündeki halıyı halen saklıyorum.

 🧮 Bilgisayar Başından Kaldırmanın İpuçları  🚩

80’lerde çocukluk oyunlarımız nasıldı?

Okuldan gelince çanta içeri atılır, hemen apartmanın arka bahçesindeki ağaçlara tırmanıp mevsim meyveleri dalından yenirdi: Erik, şeftali, elma, armut, kiraz hepsi mahalledeki apartmanların bahçesindeydi. Sokakta çocukluk oyunlarımız ila vakit geçirmenin bir raconu vardı: Misket-bilye oynarken yenilsen bile ses etmeyeceksin, haddini bileceksin, ortalığı karıştırmayacaksın, duygularını yöneteceksin, yoksa abiler devreye girer çözerdi olayı.

Bir mahalle dolusu çocuk, 3 mahalle öteye maç yapmaya giderdik, kimseye haber vermeden, kafamıza göre üstelik!

Hepimiz acıkıp, susadığımızda evi en yakın arkadaşımızın kapısına 10 çocuk hücum ederdik, herkes sırayla suyunu içer, varsa bir de salçalı ekmek kapıp, doğru oyuna devam.

Geçmişten hatırlar ve çocukluk oyunlarımız

İlk walkman almak için 6 ay para biriktirmiştim ergenlik yıllarımda, şöyle turuncu renkli kulaklıkları olan, içine istediğin kaseti koyduğunda her yere sevdiğin müziği taşımanın mutluluğu eşsizdi. Babamın daktilosunda yazı yazmaya bayılırdım, hele 2 şeritli olunca kırmızı ve siyah renkli yazardı. Facit marka bir cihaz vardı, yanda bir sürü ileri geri dönen kolları olan, dört işlem yapabilen, lakin bir türlü çözemediğim bir makinaydı.

Fotoğraf makinasına 36’lık film aldığımda, eğer çok ince ayar yapabilirsem baskıda tam 40 adet fotoğraf alabiliyorduk, nasıl gurur verirdi çekmeyi başardığım ek 4 kare.

Yazları deniz kenarı bir sahil köyünde yaşayan anneannemi ziyarete giderdik. Köyde telefonla bir yeri arayacağımız zaman önce manyetoyu kaldırıp, gırr gırrr diye telefona elektrik yükleyip öyle kaldırırdık ahizeyi, karşımıza önce kasabanın santralı çıkıp telefonu bağlardı.

Yukarıda anlattığım çocukluk hatıralarımızın neredeyse tamamı bir cep telefonu içindeki aplikasyonlara dönüştü ve ceket cebine yerleşti. Bilgiye ulaşmak için, oyun oynamak için, sevdiklerimizi aramak seslerini duymak ve görüntülü konuşmak için akıllı telefon yetiyor. Yazı yazmak, fotoğraf-video çekmek, müzik dinlemek, posta göndermek ve hatta alışveriş yapmak için bile akıllı telefon yeterli. Dahası da var, arkadaş bulmak, arkadaşlarla buluşmak, arkadaşları sosyal medyada “stalk’lamak” ve “poke etmek” için de akıllı telefonlarımız var.

👨‍👩‍👦‍👦 Mutlu Aile İletişimi için 3 İpucu  💖

Günümüzde çocukluk oyunları değişimi

Çocuk eğitim ve yetiştirmek için devir değişti değerli dostlar, teknolojik değişim muazzam bir hızla gelişiyor ve ebeveynler olarak iki konunun farkında olmalıyız:

• Çağımızın ve teknolojinin değiştiğini bilelim, farkına varalım, kabul edelim, hiçbir şey eskisi gibi olmayacak, yeni teknoloji yeni kurallarla gelişiyor.
• Yeni bir ebeveynlik çağının başladığını kabul edenler, yeni dönemin gerektirdiklerini öğrenip araştırıp uyguluyor olacaklar.
• Yeni gelişen teknoloji çağına çocuklarımız çok hızlı uyum sağladılar, zira onlar akıllı telefonların olduğu dünyaya gözlerini açtılar. Dünyadaki 4.4 milyar internet kullanıcısının, en fazla olduğu yaş grubu 662 milyon kullanıcı ile 0-4 yaş çocuklar. (We Are Social, Digital in 2019 verisi)

Hiç bilmediğimiz, anne babalarımızın hiç uğraşmak zorunda kalmadıkları bir konuyla karşı karşıyayız: çocuklarımızla zaman geçirmeliyiz!

Bizim çocukluk yıllarımıza yabancı olan bu akıllı teknoloji dünyasını çocuklarımız için nasıl kontrol edeceğiz? Dijital ekranda akşam 1 saat geçiren çocukların uyku kalitesinin düştüğü ispatlandı. (Scientific Reports, 7: 46104, 2017) Oysa bizler Adile Naşit teyze ismimizi belki seslenir diye ekran karşısında bekleyen, saat 20.00 olunca sütümüzü içip yatağa giden yavrulardık.

Çocuğumuzu ne kadar tanıyoruz? Çocukluk oyunlarımız nasıl değişti?

Durumun önem ve ciddiyetini anlamak için sohbetimizin bu bölümünü şu yönlendirmeler ile sonlandıralım. Sorum şu: Acaba siz çocuğunuzun dijital dünyasını ne kadar tanıyorsunuz? Bu yazıyı okuduğunuzda çocuğunuza, yeğeninize, torununuza şu 5 soruyu yöneltin ve bakın acaba cevaplardan kaçını siz biliyorsunuz?

1. Nedır’a gittin mi? Nasıl gidiliyor Nedır’a?
2. Enes Batur’un eski kız arkadaşının adı ne?
3. Sen UNO biliyor musun? Kuralları nelerdir?
4. Fortnite iniş ve loot en iyi taktikleri nelerdir?
5. Hatsune Miku gerçek mi, değil mi?

Günümüzde çocukluk oyunlarımız yerine Ebeveynler için 5 ipucu

1- Çocuğunuzu ne zaman yakalarsanız onu terbiyeli olarak övün . Küçük çocuklar için bu, “‘Teşekkür ederim’ demeyi hatırlamakla harika bir iş çıkardığını söylemek anlamına gelebilir.” Daha büyük çocukları yemek masasındayken telefonlarını kaldırdıkları veya yeni bir kişiyi selamlarken el sıkıştıkları için övün. Daha küçük bir çocuğunuz varsa, hemen övün. “O hediye için büyükannene teşekkür ederek güzel bir iş başardın” deyin.

Çocuğunuz, onun farkında olduğunu bilsin, hissetsin!

Diğer insanların önünde onu överek bir genci utandırmayın. Bunun yerine, bir aile toplantısında misafirlere karşı kibarca davrandığını nasıl takdir ettiğiniz hakkında özel bir konuşma yapın veya bir mağaza görevlisiyle etkileşimini nasıl ele aldığına dair ona olumlu geribildirim verin.

Çocuğunuzun becerisi nasıl gelişir?

2- Çocuğunuza yeni bir beceri öğretmenin en iyi yolu, ona sizin rol model olmanızdır. Çocuğunuz sizi başkalarıyla kibarca konuşurken ve tavırlarınızı kullandığını gördüğünde, bunu anlayacaktır. Eşinizle veya yakın aile üyelerinizle nasıl etkileşim kurduğunuza dikkat edin. Bazen kendini en rahat hissettiğin insanlarla terbiye etmeyi unutmak kolaydır. Teşekkür notları gönderin, her şeyi kibarca isteyin ve insanlar nazik olduğunda minnettarlığınızı gösterin. İster bakkalda sırada olun, ister doktorunuzun ofisini arayın, çocuklarınız davranışlarınıza dikkat ediyor.

Çocuk için en etkili rol model anne ve babasıdır. Babası, annesine nasıl davranıyorsa, çocuk bunu öğrenir ve ileride uygular!

Ve üzgün olduğunuzda durumlarla nasıl başa çıkacağınız konusunda dikkatli olun. Birine kızgınsan, sesini yükseltme eğiliminde misin? Birinin size haksız davrandığını düşündüğünüzde sert sözler kullanıyor musunuz? Kibar ve saygılı davranmayı modellemezseniz, görgü kurallarını kullanmanın önemi hakkındaki mesajınız duyulmayacaktır.

Dijital Çağda çocukluk oyunlarımız nasıl değişti?

3- Beklentilerinizin çocuğunuzun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olduğundan emin olun. “Lütfen”, “teşekkür ederim” ve “özür dilerim” demenin temelleri üzerine bir yürümeye başlayan çocukla çalışmaya başlayabilirsiniz. Çocuğunuz gençken, telefon görgü kuralları ve daha karmaşık iletişim becerileri gibi gelişmiş becerilere odaklanmalısınız.

Bazen, diğer becerilere geçmeden önce, her seferinde bir alana (temel sofra adabı gibi) gerçekten odaklanmak yararlıdır. Çocuğunuza bir kerede öğrenemeyecek kadar çok şey verirseniz, bunalabilir. Çocuğunuzun bunları kullanmayı hatırladığından emin olmak için önceki becerilerin zaman zaman tekrar gözden geçirilmesi de yaygındır. Tüm çocuklar bir noktada yalan söylemeye başlarlar ve çok küçük çocuklar genellikle yalan söyleme ile yaratıcı oyun arasında ayrım yapamazlar. Ancak çocuklar büyüdükçe, belirli nedenlerle (örneğin başını belaya sokmamak için) kasıtlı olarak yalan söyleyebilirler.

Çocuğunuz yalan söyleme alışkanlığı kazanıyorsa, davranışın arkasında ne olduğunu bulmak için hemen adımlar atın, durmalarını istediğinizi açıkça belirtin ve yalan söylemenin ilişkiler için neden zararlı olabileceğini onlara gösterin.

Çocuk eğitimi için yol gösterici ebeveyn ipuçları

4- Çocuğunuza konuşma sırasının gelmesini bekleme alışkanlığı kazandırın. Bu, özellikle küçük çocuklar olmak üzere birçok çocuğun sorun yaşadığı bir durumdur. Bunun nedeni, çoğu zaman çocuklar kendilerine bir şey olur olmaz düşüncelerini ifade etmek isterler. Çocuğumuz ayrıca doğal olarak benmerkezcidir ve sözünü kesmeden önce birinin konuşmayı bitirmesini beklemek için hatırlatıcılara ihtiyaç duyabilir.

Kötü alışkanlıklar hızla yerleşir ve öğrenilir. Çocuğunuz size ve diğer yetişkinlere karşı saygılı davranmalıdır. Bu konuda tolerans göstermeyin. Bir olumsuz durum yaşanırsa, nazikçe hemen devreye girip, ilgi ve dikkatini çekin.

Çocuğumuzun bu alışkanlığı öğrenmelerine yardımcı olmak için ebeveynler, doldurulmuş bir hayvan veya konuşma çubuğu gibi görsel bir hatırlatıcı kullanmayı deneyebilirler. Çocuğumuza konuşma sırasını nasıl bekleyeceklerini öğretmek için sadece konuşma çubuğunu tutma sırası kendilerine geldiğinde herkesin konuşmasını sağlayın. Çocukluk oyunlarımız eskiden sıranı beklemeyi, diğerlerinin sırasına uymayı zaten sokakta öğretiyordu.

Çocukla kaliteli zaman geçirmek neden önemlidir: çocukluk oyunlarımız neden yok oldu?

5- Çocuğumuza sofra adabı ve temel görgü kuralları aşılamalıyız. Çocukluk oyunlarımız gibi, sofra adabımız değişti. Ailenizle birlikte büyük bir tatil yemeği veya hafta boyunca sıradan bir akşam yemeği olsun, çocuğunuz temel sofra davranışlarını iyi idare etmelidir. Ağzı dolu çiğnememek veya herkese servis yapılıncaya kadar yemek yemeyi beklemek gibi temel iyi davranışlar, ilkokul öğrencilerinin en küçüğü bile takip edebilir. Çocuklar büyüdükçe, masayı kurup temizlemeye yardımcı olabilir ve keyifli bir akşam yemeği sohbeti gerçekleştirebilirler.

Akşam yemeği sohbetleri çok değerlidir. Akşam yemeği, aile yapısının omurgasıdır. Tüm aile haftada en az 4 kez, hep birlikte yemek sofrasına oturmalıdır.

Düzenli aile yemekleri yalnızca yavrularımızın sağlığı ve gelişimi için önemlidir.  Daha az obezite riski, daha sağlıklı beslenme alışkanlıkları, gelişmiş sosyal ve duygusal beceriler, daha iyi okul performansı ve daha fazlasıyla ilişkilendirilmiştir. Yavrularımızın başkalarıyla nasıl konuşmaları gerektiğini ve nasıl sohbet edeceklerini (dinleyin, konuşmak için bir sıra bekleyin, saygılı bir şekilde katılmıyorum, vb.) alıştırmaları için mükemmel fırsatlar.

Bugün gençler, başkalarıyla buluşurken veya konuşurken temel görgü kurallarını uygulamıyor. İyi görgü kuralları, merhaba derken ve onlarla konuşurken diğer kişinin gözüne bakmak, söylediklerini dinlemek, sorulara cevap vermek ve konuşma sıranızı beklemek anlamına gelir. Eski çocukluk oyunlarımız gibi, bugün birçok çocuğun çok eksik olduğu beceriler bunlardır.

Bir sonraki sohbetimizde dijital dünyada ebeveynlik konusunda çözüm adımlarını ve bize düşen sorumlulukları ele almak üzere…

👨‍⚕️ Dr. Bora Küçükyazıcı
Tıp Doktoru 🧠 NöroPsikoloji PhD

🏥 Brain Center ® İstanbul
🍀 Kişisel Gelişim Merkezi
Ritim İstanbul AVM, Maltepe – İstanbul 🌍