Dikkat Eksikliği Tedavi Nasıl Olur? 3 ipucu
Dikkat eksikliği gidermek için ne yapmalı? Dikkat eksikliği zamanla geçer mi?
Öğrencilerde dikkat eksikliği tedavi nedir?
İçindekiler
Çocuklarda dikkat eksikliği tedavi nasıl düzenlenir? Dikkat eksikliği için yapılması gerekenler nedir? Hangi yöntem ile dikkat eksikliği tedavi sağlanır? Hiperaktivite ve dikkat eksikliği tedavisi nedir? Öğrencide dikkat eksikliği nedir, dikkat eksikliği belirti nasıl anlaşılır? Dürtüsellik nedir, nasıl düzelir? Öğrencide dikkat eksikliği tedavisi için okulda ne yapılmalıdır? Tüm bu ve benzeri soruların cevaplarını birlikte inceleyeceğiz.
Tüm çocukların sınırlı bir dikkat süresi vardır ve bazen düşünmeden bir şeyler yaparlar.
Ancak bu davranışlar, öğrenmelerine ve sosyal ilişkilerine müdahale edecek kadar şiddetli olduğunda, birden fazla ortamda dikkat eksikliği belirtisi olabilir. DEHB nedir: dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsel davranışlara neden olan bir nörogelişimsel bozukluktur. Detaylı İncele: hiperaktivite ne demek?
Dikkat Dağınıklığı için ne iyi gelir?
Genellikle ilk olarak erken çocukluk döneminde belirtiler gözlenir. DEHB, çocuğun düşüncesini, okuldaki performansını, davranışını, duygularını ve başkalarıyla ilişkilerini etkileyebilir. Genellikle yetişkinliğe kadar devam eder. ( Kaynak: Psychopharmacol 2014;28(3):179–203 )
DEHB’li çocuklarda zayıf konsantrasyon, dürtü kontrol sıkıntısı ve aşırı hareketlilik gözlenebilir.
Öğrencinin yaşadığı bu sıkıntılar, onun öğrenme ve sosyalleşme yeteneklerini engeller ve aile işleyişini olumsuz etkileyebilir. Davranışçı dikkat eksikliği tedavi adımları, çocuğun davranışlarını değiştirmesine yardımcı olmak için tasarlanmış bir çocuğun ortamındaki değişiklikleri içerir. Dürtüsellik veya kendini kontrol etme sıkıntıları olduğunda, tedavi ilaçla birleştirildiğinde davranışsal tedaviler genellikle daha etkilidir.
Dürtüsellik ve dikkat dağınıklığı tedavisi nedir?
Davranışsal dikkat eksikliği tedavileri, aşağıdakilerle ilgili sorunları iyileştirmeye çalışır:
- Okulda davranış ve öğrenme
- Arkadaşlar, bakıcılar ve kardeşlerle ilişkiler
- Yetişkin isteklerini yerine getirmek
Ebeveyn için bir uzman eğitim programı önerilir. Böylece, çocuğa evde hangi teknikler ile yaklaşmak fayda sağlayacağı öğrenilir. Bu teknikleri öğrenmeden gerekli desteği etkili bir şekilde kullanmak zor olabilir. Yetişkinler, aşağıdaki tekniklerle DEHB olan bir çocukta dikkat eksikliği tedavi için evde neler yapılabilir?
- Günlük bir program oluşturulur.
- Ortamdaki dikkat dağıtıcılar azaltılır.
- Çocuğa okul çalışmalarını, oyuncakları ve kıyafetleri saklaması için belirli ve uygun yerler sağlanır.
- Küçük, ulaşılabilir ve net hedefler belirlenir.
- Olumlu davranışlar ödüllendirilir. (örneğin, belirli sayıda çıkartma için daha büyük bir ödül içeren bir çıkartma tablosu)
- Çocuğun “görev üzerinde” kalmasına yardımcı olmak için çizelgeleri ve kontrol listelerini kullanılır.
- Dikkat gerektiren görevler sırasında fiziksel aktivite molalar düzenlenir.
- Seçimleri sınırlamak faydalıdır.
- Çocuğun başarılı olabileceği aktiviteler bulunur. (örneğin hobiler, sporlar)
- Sakin bir disiplin kullanma becerisi gelişir. (örneğin, mola, dikkati dağıtma, çocuğu durumdan uzaklaştırma)
Dikkat eksikliği tedavi nasıl düzenlenir?
Dikkat eksikliği küçük çocuklarda çeşitli sorunlara neden olur, ancak genellikle ancak okula başladıktan sonra tespit edilir. O zamana kadar çocukların ve gençlerin genellikle konsantre olmaları, sıralarını beklemeleri veya uzun süre hareketsiz oturmaları beklenmez. Bazı çocuklar ve gençler semptomlarla baş eder, ancak yaş aldıkça ve bağımsız olma beklentileri arttıkça, talepleri karşılamakta daha fazla güçlük çekerler. Buna bağlı olarak gözlenen dikkat eksikliği belirtileri daha belirgin hale gelir. Artık yetişkin dikkat eksikliği tedavisi ve tanısı daha net konabiliyor. Bu konuda uygulanan dikkat testleri, odaklanma sorunu düzeyini rakamsal olarak tespit edilmesini sağlamaktadır.
Çocuklar zaman zaman dikkatlerini vermekte, yönergeleri takip etmekte, hareketsiz oturmakta veya sıralarını beklemekte zorlanırlar.
Bazen ebeveynler ve öğretmenler, öğrencide erkenden dikkat eksikliği tedavi ve belirtileri fark eder. Ancak bazen çocukların dikkatlerinin dağılmış, huzursuz, sabırsız veya dürtüsel olması normaldir. Bunlar her zaman bir çocuğun dikkat eksikliği olduğu anlamına gelmez. Hiperaktivite bileşeni olmayan DEHB’li çocuklar, sınıf etkinliklerinde sıkılmış veya ilgisiz görünebilirler. Hayal kurmaya veya unutkanlığa eğilimli olabilirler, yavaş çalışabilirler ve yarım kalan işleri teslim edebilirler. ( Kaynak: APA 2011;128(5):1007–22 )
Odaklanma sorunu ve dikkat dağınıklığı nedir?
Görevleri, masaları ve dolapları dağınık görünebilir. Okulda ve evde materyallerini kaybedebilir veya okul ödevlerini yanlış yere koyabilir ve ödevleri teslim edemeyebilirler. Bu, öğretmenleri ve ebeveynleri hayal kırıklığına uğratabilir ve çocuğun sınıfta kötü notlar almasına neden olabilir. Ancak dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar için mücadeleler daha zor ve daha sık yaşanır. Bu çocuklar şu alanların herhangi birinde veya tümünde işaretler gösterebilir:
Dikkat dağınıklığı nedir: Dikkati kolayca dağılan çocuklar, dikkatlerini odaklamakta, konsantre olmakta ve görevde kalmakta zorlanırlar. Yönergeleri iyi dinlemeyebilirler, önemli detayları kaçırabilirler ve başladıkları işi bitiremeyebilirler. Çok fazla hayal kurabilir veya oyalanabilirler. Dalgın veya unutkan görünebilirler ve eşyalarını kaybedebilirler.
Hiperaktivite nedir: Hiperaktif olan çocuklar, kıpır kıpır, huzursuz ve kolayca sıkılırlar. Hareketsiz oturmakta veya gerektiğinde sessiz kalmakta zorlanabilirler. Acele edebilir ve dikkatsizce hatalar yapabilirler. Yapmamaları gerektiğinde tırmanabilir, zıplayabilir veya kaba ev yapabilirler. İstemeyerek, başkalarını rahatsız edecek şekilde hareket edebilirler.
Dürtüsellik nedir: Dürtüsel olan çocuklar, düşünmeden önce çok hızlı hareket ederler. Sıklıkla araya girerler, itebilir veya kapabilir ve beklemekte zorlanabilirler. İzin almadan bir şeyler yapabilir, kendilerine ait olmayan şeyleri alabilir veya riskli davranışlarda bulunabilirler. Durum için çok yoğun görünen duygusal tepkileri olabilir. ( Kaynak: Am J Psikiyatri 2013;170(3):275-89 )
Uygulanan dikkat eksikliği tedavi ile düzelen belirtiler
Dürtüsel davranışları evde çatışma yaratan ve okulda başlarını belaya sokan çocuklar için terapi, sorunlu davranışları dizginlemelerine ve yaşamlarında yetişkinlerle daha olumlu ilişkiler kurmalarına yardımcı olabilir. Buna genellikle ebeveyn eğitimi denir, çünkü ebeveynler ve çocuklarla birlikte çalışmayı içerir. Ebeveynleri, çocukta istenen davranışı ortaya çıkarmak ve onlara sorun yaratan davranışlardan caydırmak için çocuklarla farklı şekilde etkileşime girme konusunda eğitir. ( Kaynak: J Adolesc Health 2012;51(6):593–600 )
Dikkat eksikliği tedavi düzeni öncesinde, hangi sorunlar yaşanır? Dikkati bozulan öğrenci derste neler yaşar? Odaklanma sorunu öğrenme becerisini bozar. Konsantrasyon sorunu sınav başarısını olumsuz etkiler. Öğrencide yaşanan dikkat sorunları nelerdir? Dikkat bozulmasına bağlı olarak çocuklarda yaşamda sıklıkla gözlenen dikkat eksikliği belirtileri şunlardır:
-
- Öğrenci özel olarak bir konuda dikkatinin toplaması gerektiği zaman sorun yaşamaktadır: ev ödevi, takım sporu vb.
- Detaylı ve dikkat gerektiren işlerde, dağınık ve düzensiz şekilde iş üretir.
- Başka çocukları hiç etkilemeyen dış uyaranlar, onların dikkatini çok rahatlıkla dağıtır.
- Dikkatini toplaması ve sürdürmesi gereken görevlerde çok sıkıntı yaşar.
- Verilen görevlerin tamamlanmasında sıklıkla sorun yaşanır.
- Tamamlanmamış ve yarım kalmış bir işten diğer yeni bir aktiviteye geçer.
- Sorumluluklarını çok fazla erteleme eğilimindedir.
- Günlük aktivitelerde çok fazla unutkanlık yaşar.
- Düzensizdir.
- Tepkisel olarak karar verir. Dur-Düşün-Yap modelini uygulamakta sorun yaşar. Bu sebeple davranışlarına bağlı sorun yaşar.
- Tercih etmediği bir faliyete bir türlü başlayamaz.
Odaklanma sorunu beyinde
DEHB’li çocuklar için dikkat eksikliği tedavisinde davranışsal yardımın diğer geniş alanı, okul çalışmalarını takip etmektir. Evdeki sorumluluklarını yönetmek için kullanabilecekleri teknikleri öğretmek için beceri temelli müdahaleleri uygulanır. Klinik psikologlar tarafından yapılan bu tür eğitim, çocuklara güçlü yönlerini en üst düzeye çıkarma ve zayıf yönlerini telafi etme becerilerini öğretir. Öğrencilerde dikkat eksikliğinin belirtileri yakından takip edilmelidir.
DEHB’li çocuklarda akıl yürütme işlevi zayıf olma eğilimindedir. Yürütücü işlevler, giyinmekten ev ödevlerine kadar, görevleri yerine getirmek için hepimizin kullandığı öz düzenleme becerileridir. Planlamayı, zamanı ve materyalleri organize etmeyi, karar vermeyi, bir durumdan diğerine geçmeyi, duygularımızı kontrol etmeyi ve geçmişteki hatalardan ders almayı içerir. ( Kaynak: Acad Pediatr 2012;12(5):445–55. )
Dikkat Eksikliği Tedavi Öncesinde Okulda Yaşanan Akademik Sorunlar Şunlardır:
- Ödevin başına oturur ve kısa sürede bahanelerle kalkar.
- Ödevlerini ve eşyalarını okulda unutur.
- Sorumluluklarını yerine getirme konusunda sıkıntılar vardır.
- Sınavlarda kendi bilgisini doğru yansıtamaz.
- Yüksek not beklerken, düşük notlar gelir.
- Hep bir dalgınlık ve hayal dünyasında gibi durum vardır.
- Seslenildiğinde duymaz, bakmaz, görmez, umursamaz gibi görünür.
- Sabahları bir türlü vaktinde yetişemez, evde durmadan “Haydi, haydi, haydi..” söylemleri vardır.
Bir çocukta dikkat eksikliği bozukluğu sorunundan söz edebilmek için, bu belirtilerin yedi yaştan önce başlamış olması gerekir. Birden fazla ortamda, sürekli görülüyor olmaları ve sıkıntıların çocuğun günlük yaşamını etkileyecek boyutta olması gerekir.
◙ yetişkin dikkat eksikliği nedir? ◙
Beyin çalışma farklılığı: dikkat eksikliğinde beyin nasıl etkilenir?
İnsan beyninde alt beyin bölgesinde bulunan limbik sistem, kişinin davranışlarını, motivasyonlarını, uzun süreli bellek fonksiyonlarını yönetir. Beynin ödül merkezi olan Nükleus Akumbens, limbik sistemin önemli bir parçasıdır. Ödül, keyif alma ve bağımlılık mekanizmalarını limbik sistemde yer alan nükleus akumbens yönetir. Ventral tegmental alandan nükleus akumbense uzanan dopaminerjik aksonlar, bir kişinin istediği ve keyif aldığı işi, görevi, faliyeti, aktiviteyi daha da severek yapmasını ve daha fazla yapması konusunda kişiyi yönlendirmektedir.
Dikkat eksikliği bozukluğu, beyindeki pre-frontal kortekste bulunan yürütücü fonksiyonlardan sorumlu beyin bölgesi farklı çalışır.
Bir çocuğun ya da yetişkinin, tercih ettiği ve istediği bir faaliyeti hiç sıkılmadan saatlerce yapabilmesini yöneten, alt beyindeki limbik sistemin içindeki nükleus akumbens’tir. Öğrenci saatlerce bilgisayar başında oyun oynadıkça, nükleus akumbens’ten bol miktarda salınan dopamin nörotransmitteri ile mutluluk ve bağımlılık gelişmektedir.
Oysa tercih etmediğiniz bir faaliyeti, sadece görev ve sorumluluklarımız dolayısıyla yapmamız, yapabilmemiz, yapmaya başlamamız ve devam ettirmemizi sağlayan, beynimizin üst yöneticisi olan Pre-frontal korteks’tir. İnsanda pre-frontal korteks beyin bölgesinin tam gelişmesi genç yetişkinlik zamanına kadar devam eder ve şu yürütücü fonksiyonları yönetmektedir: dikkati yönetme, dürtü kontrolü, işlem yapma, analiz ve muhakeme, karar verme, otonoetik farkındalık, yani geçmiş tecrübelerden yola çıkarak davranışların düzenlenmesi. ( Kaynak: Neurocase 2007;13(5):334–41. )
dikkat testi nasıl uygulanır?
Öğrenci için bilgisayarlı dikkat testi nedir?
Sorun: Öğrencinin tercih etmediği bir sırada, tercih etmediği bir aktiviteyi yapacağı sırada, alt beyin bölgesinde limbik sistemdeki nükleus akumbens devrede değildir, bolca dopamin salgılanıp, keyif alınması devre dışıdır! Dikkat eksikliği tedavi sağlanmadığı sürece, öğrenci sahip olduğu potansiyeli verimli kullanamaz. Bu sebeple, beynin etkilenen bölgesindeki değişimlere bağlı olarak, çocuğun kendi istediği bir aktivitede ve çocuğun istediği zaman diliminde dikkatini toplamasında problem yoktur.
Çözüm: Tercih etmediği bir aktivite bile olsa, sorumlulukları gereği onu yapmasını sağlayan üst beyindir. Üst beyinde pre-frontal korteksteki yürütücü fonksiyonları yönetir. Bu beyin bölgeleri yaş grubuna göre doğru ve uygun çalışıyorsa, yani dikkati yöneten üst beyin bölgesi sorunsuz ise, öğrenci sıkıntı yaşamadan derslerine ve sorumluluklarına odaklanacaktır. Dikkat eksikliği tedavisi sağlandığında, öğrenci çok daha verimli ve başarılı olacaktır.
2013 yılında USA FDA onayı ile, 6-18 yaş öğrencilerde konsantrasyon sorunlarında beyinde konsantrasyon bölgesi ölçümü onaylanmıştır. Böylece öğrencinin gerçekten bir ders disiplin sorunu mu olduğu, yoksa ön beyin bölgesindeki yürütücü fonksiyon olan dikkati odaklamak, sürdürmek, analiz yapmak gibi işlevlerden sorumlu beyin bölgelerinin mi bozuk çalıştığı alınan beyin dalga analizi ile tespit edilmektedir. Bu analiz ile objektif bir şekilde öğrencinin beyin fonksiyonları incelenmektedir.
Dikkat Düzenlemede Neurofeedback Terapisi: Akademik Bir Bakış Açısı
Neurofeedback terapisi, hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyen nörogelişimsel bir bozukluk olan Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu’nun (DEHB) tedavisinde çığır açan bir yaklaşım olarak ortaya çıkmıştır. Biyogeribildirim terapisinin bu biçimi, özellikle dikkat düzenleme ve dürtü kontrolünü iyileştirmedeki etkinliği nedeniyle sıkı bir akademik incelemenin konusu olmuştur.
Neurofeedback Terapisinin Arkasındaki Bilim
Neurofeedback terapisi, beyin dalgası modellerinin gerçek zamanlı izlenmesini içerir. Bu modeller daha sonra bireye gösterilir ve birey, bu beyin dalgası modellerini değiştirerek dikkatini düzenlemeyi öğrenir. Stanford Üniversitesi’nde 2018’de yürütülen ufuk açıcı bir çalışma, nörofeedback tedavisinin etkinliğini destekleyen ampirik kanıtlar sağladı. Çalışma, DEHB tanısı alan çocuklarda dikkat düzenleme ve dürtü kontrolünde önemli gelişmeler olduğunu buldu (Stanford Medicine, 2018).
Kantitatif Elektroensefalografinin (QEEG) Rolü
Stanford’un araştırması aynı zamanda nörofeedback protokollerinin bireyselleştirilmesinde Kantitatif Elektroensefalografinin (QEEG) kullanımının da altını çizdi. QEEG, beyin dalgası modellerinin daha incelikli bir şekilde anlaşılmasına olanak tanır ve böylece klinisyenlerin terapiyi her hastanın benzersiz nörofizyolojik profiline göre uyarlamasına olanak tanır.
Bireyselleştirilmiş Neurofeedback Protokolleri: Bir Paradigma Değişimi
Stanford’un araştırmasının da vurguladığı gibi, nörofeedback terapisinin en ilgi çekici yönlerinden biri, kişiselleştirilmiş nörofeedback protokolleri kavramıdır. Bu protokoller her hastanın kendine özgü beyin dalgası modellerine göre uyarlanır ve böylece tedavinin etkinliği artar. Bu düzeydeki kişiselleştirme, DEHB gibi karmaşık ve çok yönlü bir bozukluğun tedavisi için özellikle önemlidir.
Neurofeedback protokollerinin bireyselleştirilmesi yalnızca klinik bir tercih değil, bilimsel bir zorunluluktur. Stanford’un araştırması, bu bireyselleştirmenin tedavi sonuçlarını önemli ölçüde artırdığını ve nörofeedback’i geleneksel farmakolojik müdahalelere göre uygulanabilir ve umut verici bir alternatif haline getirdiğinin altını çiziyor.
Akademik Konsensüs
Akademik topluluk, DEHB tedavisinde nörofeedback terapisinin potansiyelini giderek daha fazla kabul etmektedir. Amerikan Psikoloji Derneği tarafından yayınlanan bir meta-analiz, Stanford’un bulgularını doğruladı ve nörofeedback terapisinin DEHB’ye karşı güçlü bir araç olabileceğini gösterdi (APA, 2019).
Mevcut araştırmalar umut verici olsa da, devam eden çalışmalar nörofeedback protokollerini daha da iyileştirmeyi amaçlıyor. University College London araştırmalar, kişiselleştirilmiş tedavi planlarını optimize etmek için makine öğrenimi algoritmalarının entegrasyonunu araştırıyor (UCL Neuroscience, 2020).
Neurofeedback terapisi, DEHB tedavisinde önemli bir ilerlemeyi temsil eder ve dikkat düzenlemesini ve dürtü kontrolünü iyileştirmeye yönelik bilimsel olarak onaylanmış bir yaklaşım sunar.
Stanford Üniversitesi ve Amerikan Psikoloji Derneği gibi saygın kurumların da aralarında bulunduğu akademik topluluk, bu tedavi yöntemini destekleyen güçlü ampirik kanıtlar sunmaktadır. En ileri araştırmalarla desteklenen kişiselleştirilmiş nörogeribildirim protokolleri, DEHB için farmakolojik tedavilere alternatif arayanlar için umut verici bir yol sunuyor. Bu nedenle, bu terapinin titiz akademik araştırmalarla desteklenen incelikli bir şekilde anlaşılması, hem sağlık hizmeti sağlayıcıları hem de hastalar için vazgeçilmezdir.
Davranış yönetimi ile dikkat eksikliği tedavisi
Çocuklarda dikkat eksikliği tedavi adımı olarak ilk sırada uyarlanabilir davranış becerilerini öğretmek ve geliştirmek uygulanır. Görev dışı ve dikkatsiz davranışları azaltmaya yardımcı olmak için bir davranış müdahale planının geliştirilmesini önerilmektedir. Çoğu zaman, aşağıdaki yöntemlerinin kombinasyonu kullanılır:
Davranış terapisi: Küçük çocuklarda, bir terapist genellikle sizinle ve çocuğunuzla görüşür. Bir seans genellikle terapistin çocuğunuzla konuşmayı kolaylaştırmasını veya hatta ona duygularını ifade etmesine yardımcı olacak bir aktivite sağlamasını içerir. 6 Doktorunuz veya terapistiniz, ailenin tüm üyelerinin çocuğunuzun durumunu yönetmenin sağlıklı yollarını öğrenebilmesi için aile terapisi önerebilir.
Davranış yönetiminde ebeveyn eğitimi: 12 yaşından küçük çocukların ebeveynleri için tavsiye edilen bir terapist, ebeveyni çocuklarının davranış değişikliklerini kolaylaştırmak için yol gösterir. Çocuğunuzun duygularını özgürce ifade etmesine izin vermek ve zorlu duygularla başa çıkmak için sağlıklı başa çıkma mekanizmalarını benimsemesine yardımcı olmak için oyun terapisi ve konuşma terapisi gibi stratejileri öğreneceksiniz.
Ebeveyn eğitiminin faydası sadece DEHB’li çocuklar için değildir. Çocuklar genellikle öfke nöbetlerine, meydan okumaya ve ebeveyn talimatlarını değiştirmeye eğilimli olduklarından, yaşamları ve tüm ailenin iletişimi iyileşir. Çocuk, dikkat eksikliği tedavi adımında ebeveyni ile iletişimde öğrendikleri becerileri diğer ortamlara aktarırlar. Böylece dikkat eksikliği tedavi adımları ile okuldaki patlamalar ve diğer sorunlu davranışların da azalttığı da gösterilmiştir.
Evde uygulanacak dikkat eksikliği tedavi adımları nedir?
Çocukların günlük rutinlerle başa çıkmasına yardımcı olabilecek, dikkat eksikliği için evde neler yapılabilir:
- Tutarlı rutinler oluşturun.
- Görevleri bölün, kolaylaştırın.
- programlar ve görevler için görsel hatırlatıcılar kullanabilirsiniz (listeler, çizelgeler veya notlar)
- DEHB olan çocuklar bazen ne düşündüklerini veya hissettiklerini söylemekte zorlanır: çocuğunuzu dinlemek için zaman ayırın!
- etkinlikler için önceden hazırlanın ve geçişlerden önce çok fazla uyarı verin.
- dikkat dağıtıcıları azaltın ve yaşam alanlarını düzenleyin (yatak odaları, masaları vb.)
- Düzenli olarak iyi oldukları ve keyif aldıkları şeyleri yapmak için zaman harcamayın.
- büyük veya küçük tüm başarıları kutlayın!
- Mutlaka hobiler için zaman ayırmayı sağlayın!
Okulda dikkat eksikliği olan çocuğa öğretmen nasıl davranmalı?
Davranışlar ile dikkat eksikliği olan çocuğa öğretmen nasıl davranmalı? DEHB’li öğrenciler, “Günlük Rapor Kartı” gibi olumlu davranışları teşvik eden, dikkat eksikliği tedavi sistemlerinden yararlanabilir. Bu yaklaşımlar, okuldaki davranışlar için belirli hedefleri belirler. Çocuklara nasıl oldukları konusunda geri bildirimde bulunur ve bu hedeflere başarıyla ulaştıklarında onları ödüllendirir.
Okulda davranışsal müdahale açısından olumlu pekiştirmeler ve çocuğa özel ödevler düzenlenebilir.
Davranışsal akran müdahaleleri: Bu yaklaşımla, bir terapist veya eğitimli bir profesyonel, bir grup çocuğa akranlarıyla yapıcı bir şekilde nasıl etkileşimde bulunacaklarını öğreten etkinliklerde yol gösterir. Öğrencilere karşılıklı konuşma, diğerini dinleme, arkadaş edinme gibi beceriler öğretilir. Ebeveynler ve öğretmenler, dersleri evde ve okulda nasıl etkili işleneceği konusunda bilgi alışverişi yaparlar.
DEHB tedavi için uygulanacak adımlar nedir?
Ebeveynler ve öğretmenler, bir çocuğun veya gencin DEHB ile başa çıkmasına yardımcı olmak için birlikte çalışabilir. İşte yardımcı olabilecek bazı dikkat eksikliği tedavi değişiklikleri:
- gün boyunca hareket ve molalar için fırsatlar sağlamak
- talimatları ve görevleri uygulanabilir parçalara ayırmak
- Pasif öğrenme yerine aktif öğrenmeyi (tutku projeleri, grup çalışması ve tartışmalar, uygulamalı öğrenme) teşvik etmek.
- talimatların, programların ve zamanın görsel hatırlatıcılar fayda sağlar.
- Görünür bir zamanlayıcıya sahip olun, bir görevin nasıl görünmesi gerektiğine dair bir fotoğraf gösterin, görsel sınıf programları uygundur.
- onlara çok sayıda olumlu geribildirim ve övgü verin.
- dikkat dağıtıcı unsurları azaltın. (masa düzenlemeleri, gürültüyü engellemek için kulaklık kullanmak)
- yapılandırılmış ancak esnek bir öğretim stili uygulanabilir.
- Gerekirse, çocuğunuzun öğrenim programı için bireysel hedefler ve stratejiler belirlemeye yardımcı olabilecek bir eğitim danışmanı desteği fayda sağlar.
Psikoterapi ile dikkat eksikliği tedavisi
DEHB, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklara yardımcı olabilecek iki tür davranışsal dikkat eksikliği tedavi vardır. Yaşanan semptomları değiştirmeseler de, çocuklara onları nasıl yöneteceklerini öğretirler. Davranışsal terapi dikkat eksikliği tedavi, DEHB semptomlarını kontrol altında tutmak için yeterli olabilir.
İlk tür davranışsal tedavi, çocukların dürtüsel davranışları kontrol etmesine yardımcı olmayı içerir. Buna genellikle “ebeveyn eğitimi” denir, programa çocuklar ve ebeveynler birlikte katılırlar. Bu terapi, ebeveynlerin sinir krizi geçirmek veya talimatları görmezden gelmek gibi davranışlara yanıt vermenin daha yararlı yollarını öğrenmelerine yardımcı olur.
Ebeveyn eğitim programı, olumlu davranışı teşvik etmek için övgü ve tutarlı sonuçlar kullanmaya odaklanır.
İkinci tür davranışsal dikkat eksikliği tedavi, “akıl yürütme işlevleri” adı verilen bir dizi beceriye odaklanır. Yürütücü işlevler arasında düzenli kalma, görevleri planlama ve zamanı yönetme yer alır. Davranış eğitimi, çocukların okul ödevlerinin zirvesinde kalma ve evde sorumlulukları yönetme becerileri geliştirmelerine yardımcı olabilir. Bir öğrenme uzmanı, çocukların plan yapmak ve göreve devam etmek için kontrol listeleri, planlayıcılar ve ödül çizelgeleri gibi araçları kullanarak alıştırma yapmasına yardımcı olabilir. ( Kaynak: Çocuk Sağlığı 2009;14(9):593–602. )
dikkat eksikliği tedavi randevu
Ebeveyn Rehberliği ve Desteği: DEHB Yönetiminde Önemli Adımlar
Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) tedavisi yalnızca klinik müdahalelerle sınırlı değildir; ebeveynlerin önemli bir rol oynadığı ev ortamına kadar uzanır. Bu makale, Davranışsal Ebeveyn Eğitiminin (BPT) etkililiğini ve ebeveynler için psikoeğitimin önemini vurgulayarak ebeveyn rehberliği ve desteğine ilişkin akademik bakış açısını ele almaktadır. Ek olarak, uzun vadeli başarı için ebeveyn katılımında tutarlılığın büyük önemini vurgulayan etkileyici bir ipucu sunuyoruz.
Davranışsal Ebeveyn Eğitimi (BPT)
Davranışsal Ebeveyn Eğitimi (BPT), çocuklarda DEHB’yi yönetmek için farmakolojik olmayan müthiş bir müdahaledir. Amerikan Psikoloji Derneği tarafından yayınlanan aydınlatıcı bir çalışma, ebeveynleri yıkıcı davranışları yönetmek için gerekli becerilerle donatmada BPT’nin erdemlerini övüyor (APA, 2017). BPT, doğru araç ve bilgilerle donanmış ebeveynlerin, çocuklarının gelişimi için daha elverişli bir ortam yaratılmasına aktif olarak katkıda bulunabilecekleri öncülüyle çalışır.
BPT tipik olarak ebeveynlerin istenen davranışları pekiştirmek ve zorlayıcı olanları etkili bir şekilde yönetmek için stratejiler öğrendiği yapılandırılmış oturumları içerir. Bu teknikler, daha sağlıklı bir ebeveyn-çocuk ilişkisini teşvik eden olumlu pekiştirme, tutarlı disiplin ve iletişim becerilerini içerir. Çalışmanın bulguları, çocukların davranışlarında önemli bir iyileşme olduğunu ve BPT’yi farmakolojik müdahalelere değerli bir yardımcı haline getirdiğini gösteriyor.
Ebeveynlere Yönelik Psikoeğitim
DEHB’nin nüanslarını anlamak yalnızca sağlık hizmeti sağlayıcılarının sorumluluğunda değildir; ebeveynler de durumu yönetme yolculuğunda bilgilendirilmiş ortaklar olmalıdır. Harvard Tıp Fakültesi ebeveynler için psikoeğitimin önemini vurgulayarak bu noktanın altını çizmektedir (Harvard Tıp Fakültesi, 2016). Bilgili bir ebeveyn, tedavi seçenekleri hakkında bilinçli kararlar vermek için gerekli bilgiye sahiptir ve sağlık uzmanlarıyla daha etkin işbirliği yapar.
Psikoeğitim tipik olarak ebeveynleri DEHB’nin doğası, altta yatan nörobiyolojik mekanizmalar ve mevcut tedavi seçenekleri hakkında eğitmeyi içerir.
Dahası, çocuğun karşılaşabileceği davranışsal ve duygusal zorluklara dair içgörü sağlayarak empati ve sabrı geliştirir Tutarlılık, DEHB yönetiminde ebeveyn rehberliğini çevreleyen akademik söylemde yinelenen bir temadır. Yale Üniversitesi’nin araştırması, tutarlı ebeveyn katılımının, farmakolojik olmayan müdahalelerin uzun vadeli başarısının temel taşı olduğunu ileri sürerek bu düşünceyi desteklemektedir (Yale Tıp Fakültesi, 2020).
Bu bağlamda tutarlılık çok yönlüdür. BPT aracılığıyla öğrenilen davranışsal stratejilerin uygulanmasındaki tutarlılıkla ilgilidir ve tekniklerin tekdüze ve öngörülebilir şekilde uygulanmasını sağlar. Ev ortamında DEHB ile ilgili zorlukları önemli ölçüde azaltabilecek rutinlerin ve yapıların oluşturulmasına kadar uzanır.
Üstelik tutarlılık aynı zamanda ebeveynlerin sağladığı duygusal destek ve anlayışla da ilgilidir. DEHB’li çocuklar sıklıkla dürtüsellik ve ruh hali değişimleriyle boğuşurlar ve ebeveynlerinin tutarlı duygusal desteğine güvenebileceklerini bilmek, genel sağlıkları üzerinde derin bir etkiye sahip olabilir. Düzenlediğimiz anne baba çalışma grupları hakkında detayları inceleyiniz.
Dikkat eksikliği tedavisi: ebeveyn eğitimleri ve rehberliği
Ebeveyn rehberliği ve desteği DEHB tedavisinde yardımcı değil tamamlayıcı bileşenlerdir. Amerikan Psikoloji Derneği, Harvard Tıp Fakültesi ve Yale Üniversitesi’nin araştırmalarıyla örneklenen akademik araştırmalar, BPT gibi müdahalelerin etkililiğini ve ebeveynler için psikoeğitimin önemini vurguluyor.
DEHB yönetimi alanı geliştikçe ebeveynlerin rolü giderek daha merkezi hale geliyor. Doğru bilgi, beceri ve tutarlılıkla donanmış ebeveynler, çocuklarını DEHB’nin zorluklarıyla daha etkili bir şekilde başa çıkma konusunda güçlendirebilir. Sonuç olarak, sağlık hizmeti sağlayıcılarını, ebeveynleri ve akademik topluluğu içeren işbirlikçi bir yaklaşım, DEHB’li bireylerin yaşamlarını önemli ölçüde iyileştirme vaadini taşıyor.
Çoçuklarda dikkat dağınıklığına ne iyi gelir?
Anne ve babaların evde çocukları ile uygulayacağı, dikkat eksikliği tedavi için faydalı stratejilere göz atalım. Dikkati dağınık olan ve gerekli disipline uyum sağlamakta zorlanan çocuklar için, anne ve babalar bir çok düzenleme yapabilir. Bu düzenlemeler, dikkat dağınıklığı belirtisi olan çocuğun odaklanma sorunu yaşamasını azaltacaktır. Artan konsantrasyon düzeyi ile çok daha uyumlu bir aile iletişimi korunur. Evde çocuğunuzun dikkat eksikliği belirtilerini yönetmenize yardımcı olacak 5 davranışsal strateji:
1. Kurallara uyulduğunda övgü ve ödüller verin.
DEHB olan çocuklar genellikle diğer çocuklara göre daha fazla eleştiri alır ve bekler. Bu gerçekten benlik saygısını etkileyebilir. Bazı günler, gerçekten iyi davranışı aramanız gerekebilir, ancak iyi davranışı, kötü davranışı eleştirmekten en az beş kat daha sık övmelisiniz.
2. Açık, etkili talimatlar veya komutlar verin.
Dikkatini çekmek için göz teması kurun veya kola veya omzuna hafifçe dokunun. Birden fazla yön veya kelime içeren ifadeler ve sorular yerine, konuya ulaşan kısa, basit adımlar ve kısa komutlar verin.
Dikkat eksikliği evde nasıl tedavi edilir?
3. Sağlıklı alışkanlıklar oluşturun.
Çocuğunuzun yeterince uyuduğundan, günde üç öğün yemek, atıştırmalık ve yeterli sıvıdan oluşan dengeli bir diyet yediğinden ve bir tür günlük egzersiz için bir çıkışı olduğundan emin olun. Bu sağlıklı alışkanlıklar, çocuğunuzun elinden gelenin en iyisini hissetmesine ve DEHB semptomlarını en aza indirmesine yardımcı olacaktır.
4. Ev ödevleri ve ev işleri etrafında rutinler geliştirin.
Çocuğunuzun görevden ayrıldığında başvurması için yatmaya ve okula hazırlanmak, günlük işlerle ilgili yapılması gerekenlerin bir kontrol listesini yapmak için birlikte çalışın. Çocuğunuzu, tüm ev ödevlerinden haberdar olması için bir günlük planlayıcı kullanmaya teşvik edin. Ev ödevi için belirlenmiş bir zaman ve yer belirleyin ve çocuğunuza saatte iki ila dört kez ev ödevinin nasıl gittiğini size göstermesini hatırlatmak için bir zamanlayıcı kullanın. Çocuğunuzun bunlara ihtiyacı varsa ve görevler arasında hareket etmesi veya uygun bir kıpırdama kullanması durumunda beyindeki faktör bozulur.
öğrencide dikkat eksikliği için ne yapmalı?
5. Çocuğunuzun ilişkiler, güçlü sosyal beceriler geliştirmesine ve arkadaşlıklar kurmasına yardımcı olun.
Çocuğunuzun kullanmasını istediğiniz davranış için iyi bir rol modeli olun. Çocuğunuzla çatışmasız ve güçlü bir ebeveyn-çocuk ilişkisini sürdürmeye yardımcı olacak bir ekran içermeyen haftada üç ila beş gün özel bir zaman ayırın. Çocuğunuzun en az bir yakın arkadaşlık geliştirmesine yardımcı olun. Daha küçük çocuklarla, ebeveynlerin oyun tarihleri düzenlemek ve ev sahipliği yapmak veya çocukları aynı yaştaki çocukların olduğu etkinliklere dahil etmek için liderlik etmeleri gerekebilir.
Öğrencide dikkat eksikliği tedavi konusunda size yardımcı olmak için buradayız. Bizimle hemen iletişime geçerek, dikkat eksikliği testleri ve gelişim adımları ile hayatı nasıl kolaylaştıracağınızı planlamaya başlayın.
👨⚕️ Dr. Bora Küçükyazıcı
Tıp Doktoru 🧠 NöroPsikoloji PhD
🏥 Brain Center ® İstanbul
🍀 Kişisel Gelişim Merkezi
Ritim İstanbul AVM, Maltepe – İstanbul 🌍
Merhaba benim çocuğumun dikkat eksikliğini olduğunu söylüyor öğretmenimiz bana kısa bilgi verebilir misiniz belirtiler nelerdir
Aslı hanım,
Öğrencide Dikkat Eksikliği Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Öğrencide dikkat eksikliği… Dikkat eksikliğine bağlı olarak çocuklarda yaşamda sıklıkla gözlenen belirtiler şunlardır:
Öğrenci özel olarak bir konuda dikkatinin toplaması gerektiği zaman sorun yaşamaktadır: ev ödevi, takım sporu vb.
Detaylı ve dikkat gerektiren işlerde, dağınık ve düzensiz şekilde iş üretir.
Başka çocukları hiç etkilemeyen dış uyaranlar, onların dikkatini çok rahatlıkla dağıtır.
Dikkatini toplaması ve sürdürmesi gereken görevlerde çok sıkıntı yaşar.
Verilen görevlerin tamamlanmasında sıklıkla sorun yaşanır.
Tamamlanmamış ve yarım kalmış bir işten diğer yeni bir aktiviteye geçer.
Sorumluluklarını çok fazla erteleme eğilimindedir.
Günlük aktivitelerde çok fazla unutkanlık yaşar.
Düzensizdir.
Tepkisel olarak karar verir. Dur-Düşün-Yap modelini uygulamakta sorun yaşar. Bu sebeple davranışlarına bağlı sorun yaşar.
Tercih etmediği bir faliyete bir türlü başlayamaz.
Öğrencide Dikkat Eksikliği ve Buna Bağlı Okulda Yaşanan Akademik Sorunlar Şunlardır:
Ödevin başına oturur ve kısa sürede bahanelerle kalkar.
Ödevlerini ve eşyalarını okulda unutur.
Sorumluluklarını yerine getirme konusunda sıkıntılar vardır.
Sınavlarda kendi bilgisini doğru yansıtamaz.
Yüksek not beklerken, düşük notlar gelir.
Hep bir dalgınlık ve hayal dünyasında gibi durum vardır.
Seslenildiğinde duymaz, bakmaz, görmez, umursamaz gibi görünür.
Sabahları bir türlü vaktinde yetişemez, evde durmadan “Haydi, haydi, haydi..” söylemleri vardır.
Bir çocukta Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu varlığından söz edebilmek için, bahsettiğim bu belirtilerin yedi yaştan önce başlamış olması, birden fazla ortamda görülüyor olması, sürekli olması ve çocuğun günlük yaşamını etkileyecek boyutta olması gerekir.