Dopamine Nedir? Dopamin Nasıl Artar? 2023 İnceleme

Mutluluk hormonu dopamine nedir?

Hormon olarak dopamine nedir? Beyinde nörotransmitter dopamin nasıl artar? Mutluluğu düzenleyen dopamin hormonu nedir? Beyindeki dopamin neden azalır ve nasıl artırılır? Serotonin ve dopamin nedir ne işe yarar? Dopaminerjik etki nedir? Tüm bu soruların cevaplarını birlikte inceleyeceğiz.

Dopamin, insanlarda ve hayvanlarda birçok beyin fonksiyonunun gerçekleştirilmesinde önemli rol oynayan bir nörotransmiterdir. Diğer nörotransmiterler gibi, dopamin de sinir hücreleri arasındaki iletişimi ve etkileşimi gerçekleştiren bir kimyasaldır. Dopamin beynin belirli merkezlerinde daha yoğun olarak bulunur ve o bölgedeki faaliyetleri etkiler.

Bu merkezlerden biri, insanlarda vücut hareketinin düzgün bir şekilde gerçekleştirilmesinde rol oynayan ve orta beyinde ‘substantia nigra’ olarak adlandırılan bir alandır. Bunlara ve çevreleyen sinir hücrelerine verilen hasar, genellikle istemsiz titremelerle birlikte vücut hareketlerinin yavaşladığı bir hareket bozukluğuna neden olur. Detaylı İncele: dopamin nedir?

Dopamine Nedir? Dopamin Nasıl Artar?

Dopamine nedir? Dopamine hormonu, 3, 4-Dihidroxytyramine olarak da bilinir.  Bir etil grubu yoluyla bir amin grubuna bağlanmış iki hidroksil yan grubuna sahip bir benzen halkasından oluşur. Beyindeki dopaminerjik nöronlar tarafından, onu L-DOPA’ya (veya Levo-DOPA) dönüştüren bir hidroksil grubun eklenir. Ardından amin grubuna bağlı etil yan zincirden bir karboksilik asit grubunun çıkarılması yoluyla tirozinden üretilir. Bu sinyal molekülünü üreten dopaminerjik nöronlar, beyinde hem orta beyinde hem de hipotalamusun arkuat çekirdeğinde bulunan substantia nigra ve ventral tegmental alanda bulunur.

Dopaminerjik nöronlar, substantia nigra ve ventral tegmental bölgede bulunur.

Dopamin bir nörotransmiter olarak görev yapar. Nöronlar arasında elektrik sinyalini kimyasal olarak bir nörondan diğerine iletir. Aynı zamanda, merkezi sinir sistemine sinyal iletmek için salgılanır. Dopamin üretiminden sonra, nörotransmiter bir sinaptik vezikül, veziküler monoamin taşıyıcı 2 (VMAT2) içine paketlenir. Aksiyon potansiyelleri dopaminin sinaptik yarığa salınmasına neden olur. Postsinaptik nöron üzerindeki dopamin reseptörlerine bağlanana kadar saklanır. Detaylı İncele: dopamin nedir dopamin nasıl artar?

Beyindeki dopamine nedir? Dopamin eksikliğinde ne olur?

Dopamine nedir? Dopamin, duygu durum bozukluklarda önemli bir rol oynar. Dopamin, beynin ön kısmında yer alan ve kişinin kasıtlı ve amaca yönelik davranışını yönlendiren ‘prefrontal korteks’ adı verilen beyin merkezi ile daha geride yer alan beyin merkezleri arasındaki etkileşimi büyük ölçüde yönetir.  Dopaminin, kişinin belirli bir davranışa veya alışkanlığa devam etme eğilimi ile yakından ilişkilidir. Beynin ödül mekanizması dopamine ile yönetilir. Teknoloji bağımlılığı ve bilgisayar oyunu bağımlılığı mekanizmasında dopamine hormonu rol oynar. Eğer kişide dopamin düzeyinde eksiklik varsa, şunlar gözlenir:

• kas krampları, spazmları veya titreme
• Ağrı ve sızılar
• kaslarda sertlik
• denge kaybı
• kabızlık
• yemek yeme ve yutma güçlüğü
• kilo kaybı veya kilo alımı
• gastroözofageal reflü
• sık zatürre
• uyku sorunu veya rahatsız uyku
• düşük enerji
• odaklanma sorunu
• normalden daha yavaş hareket etmek veya konuşmak
• yorgun hissetmek
• motive olmuş hissetmek
• açıklanamaz şekilde üzgün veya ağlamaklı hissetmek
• ruh hali
• Umutsuz hissetmek
• düşük özgüvene sahip olmak
• suçluluk duygusu
• endişeli hissetme
• intihar düşünceleri veya kendine zarar verme düşünceleri
• düşük cinsel dürtü
• halüsinasyonlar
• sanrılar
• iç görü veya öz farkındalık eksikliği

Dopamine nedir? Dopamin insan beyninde ne yapar?

Dopamine hormonu, substantia nigra, ventral tegmental alan ve hipotalamusun arkuat çekirdeğinde bulunur. Buralarda dopaminerjik reseptörlere bağlanarak sinyalleri iletir. Böylece şu gmrevlerde yer alır:

• durum değerlendirme ve analiz işlevi
• motor kontrol mekanizması
• motivasyon
• davranış pekiştirilmesi
• ödül mekanizması

Substantia nigra‘da nigro-striatal yol, dopaminerjik nöronları giriş alanından dorsal striatuma yansıtır. Motor fonksiyonun kontrolünde ve motor becerilerin öğrenilmesinde birincil rol oynar. Nigro-striatal yoldaki dopaminerjik nöronlar dejenere olursa, bu Parkinson Hastalığının ayırt edici özelliği olan motor kontrolde düzensizlik olur.

Ventral tegmental alanda mezolimbik yol, prefrontal korteksten amigdala, singulat girus, hipokampus ve koku ampulünün piriform kompleksinin nükleus akümbensine uzanır. Duygu oluşumundan ve işlemesinden amigdala ve singulat girustaki dopaminerjik projeksiyonlar sorumludur.

Hipokampusta dopaminerjik nöronların varlığı, öğrenme, çalışan hafıza ve uzun süreli hafıza oluşumu ile ilişkilidir. Son olarak, koku soğancığının piriform kompleksi, insanlara koku duyusu sağlamaktan sorumludur.

Mezolimbik yolda dopamin, zevkli durumlarda salınır. Uyarılmaya neden olur ve zevkli aktivite veya uğraş için davranışları motive eder. Akümbens çekirdeğinde ve prefrontal kortekste bulunan dopaminerjik reseptörlere bağlanır.

Dopamin, akumbens çekirdeklerine bağlanır. Zevk alınan işleri, sıkılmadan saatlerce yapmayı yönetir.

Ancak bu durum, dopamin hormonu olumsuz ve kötü bir özelliğidir. Zira, kokain, nikotin ve eroin gibi uyuşturucular, dopamin seviyesinde büyük artışlara neden olur. Uyuşturucu kullan insanların hissettiği “yüksek duygu durumu”,  kısmen dopamin artışından geliyor. Bu da insanları, zararlı olsalar bile bu uyuşturucuları tekrar tekrar aramaya sevk ediyor.

⚡  Depresyonda beyinde neler değişiyor? 🚩 

Dopamine eksikliği nedir? Teknoloji Bağımlılığı ve Dopamin Hormonu

Dopamine nedir? Beyin ödül merkezinde dopamine salgılanmasına yol açan bu istenmeyen durumlar, sonunda bağımlılığa yol açar. İşte bu sebeple, tüm insanların beyindeki ilkel bölgede dopamin salgılatmak yerine, ön beyin bölgesindeki başarı hissi ile dopamin salgılatmayı geliştirmesi gerekir. Basket maçında attığı şut ile skor kazanan sporcunun beyninde de dopamine fırtınası vardır. Ekran karşısında bilgisayar oyununa kendisi kaptıran teknoloji bağımlısı gencin orta beyin bölgesinde de dopamine fırtınası vardır. Beynimize ne öğretirsek, onu severek uygular.

Teknoloji bağımlısı oyun bağımlılığı sorunu olan genç, orta beynindeki ödül bölgesi, dopamine artışı yaşamaktadır.

Hipotalamusun kavisli çekirdeğinde dopamin nöronları, hipofiz bezine uzanan ve prolaktin hormonunun salgılanmasını engelleyen tubero-infundibular yolu oluşturur. Kavisli çekirdekteki nöronlar tarafından üretilen dopamin, hipofiz bezine prolaktin üretimini engellemek için dopamin sağlayan hipotalamo – hipofiziyal kan damarlarında salınır.

Böylesine önemli etkileri olan dopamine molekülü düzeyini iyi korumalıyız. Bunun için sağlıklı beslenme, mevsimine göre besin alışkanlığı, günlük düzenli egzersiz ve mutlu duygu durumunu korumamız gereklidir. Mutlu yaşam ipuçları konusunda, şu makalemiz yol gösterecektir: Mutlu Yaşam İpuçları

👨‍⚕️ Dr. Bora Küçükyazıcı
Tıp Doktoru 🧠 NöroPsikoloji PhD

🏥 Brain Center ® İstanbul
🍀 Kişisel Gelişim Merkezi
Ritim İstanbul AVM, Maltepe – İstanbul 🌍

Depresyon ve Anksiyete Randevusu 📞 0216 688 77 78