Nöron Nedir? İnsan Beyni Nasıl Çalışır?

Tüm nöronlar ile İnsan beyni kaç GB? İnsan beyninin karmaşık yapısını ve fonksiyonlarını anlamak için bilimsel bir yolculuğa çıkın. Brain Center İstanbu, nöropsikoloji ve beyin fonksiyonu bilgilerine derinlemesine bilgi sunuyor. Acaba nöroloji açısından beyin fonksiyonları ve insan beyni nasıl çalışıyor? Peki insan beyninin yüzde kaçını kullanıyor? Nöron nedir? Nöronlar nasıl birbirine bağlanır? Geçmişteki neandertal insanları nedir detayları inceleyebilirsiniz.

Acaba insan beyninde kaç nöron var? Sempatik sinir sistemi nedir? Parasempatik sinir sistemi nedir? Nörotransmitter nedir? Serotonin nedir? Dopamin nedir?

Limbik sistem nedir? Kraniyal sinirler nedir? Meditasyon uygulamak beyni nasıl etkiler? Meditasyon sırasında beyinde neler oluyor? Talamus ve hipotalamus görevleri nedir? Tüm bu sorulara basit ve anlaşılır cevapları birlikte inceleyeceğiz. Haydi başlayalım, insan sinir sistemi ve beyin yapısına yakından bakalım.

nöroloji açısından beyin fonksiyonları ve işlevleri

Sinir sistemi ve dallarının hepsinin önemli işlevleri vardır. Bu dalların her birinin sinir sistemi için sahip olduğu temel rolü inceleyeceğiz. Ama önce, tüm sinir sistemini oluşturan hücresel temeli anlamak önemlidir. Sinir sistemi hücreleri, genel olarak nöronlara veya bunların destek hücreleri olan glial hücrelereden oluşmaktadır.

Sinir sistemi 2 yapıdan oluşur: Nöronlar ve Glial Hücreler

İnsan beyni oluşturan nöronlar, sinir sistemimizin faaliyetlerinden sorumludur ve özelleşmiş hücrelerdir. Uzmanlaşmışlardır çünkü bölünmezler ve elektrokimyasal sinyaller denen şeyi iletme yetenekleri vardır. Bölünmeme, hayatlarımızda yeni nöronlar yapmayacağımız ve bu nedenle sahip olduklarımıza bakmamız gerektiği ve nöronların vücudumuz tarafından desteklenip korunduğu anlamına gelir.

Nöroplastisite nedir: insan beyni nasıl çalışır?

Nöronlar bölünememelerine rağmen, yeni bağlantılar ve hücre bileşenleri oluşturabilirler. Nöron hücrelerinin sahip oldukları bu yeteneğe nöroplastisite denir. Nöronun aktivasyonu aslında elektriksel ve kimyasaldır. Elektrikseldir çünkü aslında bir kimyasalın, bir nörotransmiterin salınmasını uyaran hücrede yaratılan bir yük farkı veya voltaj vardır.

Nöroplastisite olarak da bilinen insan beyin plastisitesi, beynin deneyimler sonucunda değişme ve uyum sağlama yeteneğini ifade eden bir terimdir.

“Nöroplastisite” terimi ilk olarak 1948’de Polonyalı sinirbilimci Jerzy Konorski tarafından nöronal yapıda gözlemlenen değişiklikleri tanımlamak için kullanıldı.

Çevremizle olan etkileşimlerimizin bir sonucu olarak beyinde meydana gelen fizyolojik değişiklikleri ifade eder. Beynin uteroda gelişmeye başladığı andan öldüğümüz güne kadar, beynimizdeki hücreler arasındaki bağlantılar değişen ihtiyaçlarımıza yanıt olarak yeniden düzenlenir. Bu dinamik süreç, farklı deneyimlerden öğrenmemizi ve bunlara uyum sağlamamızı sağlıyor. Celeste Campbell

Nöroplastisitenin Önemi

Nöroplastisite, beyin hücrelerinin ve sinapsların, deneyimlere bağlı olarak yapısal ve işlevsel değişiklikler göstermesi anlamına gelir. Bu konsept, nörobilimde oldukça önemli bir yer tutar ve birçok farklı alanda etkileri vardır. Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada, nöroplastisitenin, öğrenme sürecini hızlandırdığı ve hafıza oluşumunu kolaylaştırdığı belirtilmiştir (Harvard Medical School, 2016).

Nöroplastisite ve Öğrenme

Öğrenme ve hafıza oluşumu, nöroplastisitenin en önemli uygulama alanlarından biridir. Harvard Üniversitesi’nde gerçekleştirilen araştırmalar, nöroplastisitenin öğrenme süreçlerini hızlandırdığını ve hafıza oluşumunu kolaylaştırdığını göstermektedir. Örneğin, yeni bir dil öğrenirken veya bir müzik aleti çalarken, beyin hücreleri arasındaki bağlantılar güçlenir. Bu, öğrenilen bilgilerin daha kolay hatırlanmasını ve uygulanmasını sağlar.

Nöroplastisite ve Beyin Hasarı

Beyin hasarı sonrasında, nöroplastisite mekanizmaları devreye girer ve hasar görmüş alanların fonksiyonlarını yerine getirebilmek için yeni sinaptik bağlantılar oluşturur. Stanford Üniversitesi’nden bir yayında, beyin hasarı sonrası nöroplastisitenin aktivasyonunun, fonksiyonel iyileşmeyi hızlandırdığı gösterilmiştir (Stanford Medicine, 2019). Bu, özellikle felç veya travmatik beyin yaralanmaları gibi durumlar için umut verici bir gelişmedir.

Nöroplastisite ve Yaşlanma

Yaşlanma süreci, beyin fonksiyonlarında doğal bir azalmayı beraberinde getirir. Ancak, Amerikan Psikologlar Derneği’nin belirttiği gibi, yaşlanan beyinde nöroplastisitenin korunması, bilişsel fonksiyonların korunmasına yardımcı olabilir. Örneğin, yaşlı bireylerin yeni bir dil öğrenmesi veya müzik aleti çalması, beyin fonksiyonlarını canlı tutmada etkili olabilir.

Nöroplastisite, beynin adaptasyon yeteneğinin bir göstergesidir ve bu adaptasyon, öğrenme, beyin hasarı iyileşmesi ve yaşlanma gibi birçok farklı alanda kritik öneme sahiptir.

Bilimsel araştırmalar, nöroplastisitenin bu konuları daha iyi anlamamıza ve etkili tedavi yöntemleri geliştirmemize olanak sağlamaktadır. Özellikle Harvard, Stanford gibi prestijli üniversiteler ve Amerikan Psikologlar Derneği gibi kurumlar, bu alanda yaptıkları çalışmalarla nöroplastisitenin önemini vurgulamaktadır.

Nörotransmitter nedir? Nöroplastisite nedir?

Nörotransmiter veya molekül, nöron tarafından depolanır. Nöron elektriksel olarak uyarıldığında, nörotransmitteri alınabileceği ortama salar. Bu durum, yakındaki bir hücre veya dokuda değişikliğe neden olur. İnsan beyni yaklaşık 86 milyar nörondan oluşur. İlk araştırmacılar, nörogenezin veya yeni nöronların yaratılmasının doğumdan kısa bir süre sonra durduğuna inanıyorlardı. Bugün, insan beyninin yolları yeniden düzenleme ve yeni bağlantılar oluşturma yeteneği olduğu biliniyor. Bazı durumlarda yeni nöronlar arası bağlantılar yaratılmasına nöroplastisite adı verilir.

Yeni bir şey öğrendiğimizde nöronlarımız arasında yeni bağlantılar kurarız. Yeni koşullara uyum sağlamak için beynimizi yeniden düzenleriz. Bu günlük olarak gerçekleşir, ancak aynı zamanda teşvik edebileceğimiz ve teşvik edebileceğimiz bir şeydir.

Nöron nedir? İnsan beyninin yüzde kaçını kullanır?

İnsan beyni nasıl çalışır? Peki bir nöron tam olarak nedir? Nöron, küçük küçük dallara sahip dendritlere sahiptir. Nöron, çekirdeği olan bir hücre gövdesine benzeyen yapıya sahiptir. Genellikle elektrik teli kaplaması gibi kaplanacak olan aksona sahiptir. Akson, nörona gelen sinyallerin çok hızlı bir şekilde iletilmesini sağlayan yapıdır. Sonunda, farklı nörotransmiterlerin salındığı yer olacak akson terminali vardır.

🧠  İnsan Beyni Sırlarını Öğrenmelisin! 🚩 

Bir çocuğun hayatının ilk birkaç yılı, hızlı beyin gelişimi dönemidir. Doğumda, serebral korteksteki her nöronun tahmini 2.500 sinaps vardır; Üç yaşına gelindiğinde, bu sayı nöron başına 15.000 sinapsa kadar büyümüştür. Bununla birlikte, ortalama bir yetişkin, bu sinaps sayısının yaklaşık yarısına sahiptir. Çünkü yeni deneyimler kazandıkça bazı bağlantılar güçlenirken bazıları ortadan kalkar. Bu işlem sinaptik budama olarak bilinir.

Sık kullanılan nöronlar arasında daha güçlü bağlantılar gelişir. Nadiren veya hiç kullanılmayan nöronlar arası bağlantılar sonunda yok olur.

Düzenli fiziksel aktivitenin bir takım beyin faydaları olduğu gösterilmiştir. Bazı araştırmalar, egzersizin, beynin hafıza ve diğer işlevlerle ilgili bir parçası olan hipokampusun kilit alanlarındaki nöron kayıplarını önlemeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Nöroplastisite, beynin yeni bağlantılar ve yollar oluşturma ve devrelerinin nasıl bağlandığını değiştirme yeteneğidir. Nörogenez, beynin yeni nöronlar yetiştirmek için daha da şaşırtıcı yeteneğidir.

Afferent nöron nedir? Efferent nöron nedir: insan beyni nasıl çalışır?

Şimdi, duyusal nöronlar, kendilerine ulaşan bilgiyi afferent yönde alırlar. Yani, çevreden merkezi sinir sistemine ve işlenmek üzere beyne doğru bilgi iletirler. Bir diğer nöron yapısı, efferent nöronlar vardır. Efferent nöron, beynimizden ve merkezi sinir sistemimizden herhangi bir bilgi alacak ve harekete izin verirler. Böylece çevreye yanıt gidecek. Sonra, beynimizdeki ve omuriliğimizdeki tüm farklı nöron türlerini birbirine bağlayan internöron olarak adlandırılan nöronlar vardır.

nörotransmitter nedir: insan beyni nasıl çalışır?

Nörotransmiterler, bir nöron tarafından salınan bir kimyasaldır. Sinir sisteminde, her nöron farklı tipte bir nörotransmiter ile işler. Dopamin, serotonin, endorfinler, norepinefrin, asetilkolini duymuş olabileceğiniz nörotransmiter örnekleridir. Bunların hepsi, bir nöron aktive edildiğinde salınacak olan farklı nörotransmiter türlerinin klasik örnekleridir. Örneğin, bir motor nöron olabilir. Yani, iskelet kasına bağlanacak veya bir sinaps yaratacak bir tür motor nöronunuz var. Motor nöron aktive edildiğinde ve aksiyon potansiyeli aksonda aşağı doğru hareket ettiğinde, sonunda bir nörotransmiter salgılayacaktır.

Bu durumda, kasılmaya izin veren iskelet kası üzerindeki reseptörlere asetilkolin bağlanacaktır.

Bu yapı, nöronların birbirleriyle veya nöronlarla diğer bezler, dokular arasında nasıl bu etkileşime girdiğimizin bir örneğidir. Bu tür süreçler bedenimizde her zaman oluyor. Sinir sistemi fonksiyonları temelde duyusal ileti almaktır. Duyusal ileti ne olduğunu biliyoruz, sıcak bir şeye dokunmak, ortamı hissetmek, tüm bunları bütünleştirmek. Yani eyleme karar vermek. Acıktığınıza karar veriyorsunuz ve örneğin bir dilim kekin peşinden gitmek istiyorsunuz. Yani bir tür duyusal girdi alıyoruz, işliyoruz.

İnsan beyni, ulaşan duyusal iletiyi işler.

Bu iletiye karşılık nasıl bir yanıt oluşturacağına karar verir. Ardından, tepki vermemizi ve etkinleştirmemizi sağlayan motor nöronlar aracılığıyla tepki gerçekleşir. Bu yüzden hareket etmemize izin vermek için iskelet kası gibi şeyleri nöronlar ile aktive ediyoruz. Bunların hepsi sinir sistemi tarafından kontrol ediliyor. Şimdi, sinir sistemini kendi içinde kategorize edeceğiz. Merkezi sinir sistemi, insan beyni ve omuriliği içerir. Sinir sistemini 2 farklı açıdan ele alacağız: Somatik Siniri Sistemi ve Periferik Sinir Sistemi. Somatik sinir sistemi, gönüllü olarak ve bazen istemsiz hareket eder. Periferik sinir sistemi ise otonom sinir sistemini de içermektedir.

Somatik ve Periferik Sinir Sistemi Nedir: insan beyni nasıl çalışır?

Otonom sinir sistemi, 2 farklı yapıdan oluşmaktadır: sempatik ve parasempatik sinir sistemleri. Otonom sinir sisteminin bu iki bölümü, özellikle strese karşı oluşturulan tepki yanıtında çok önemli rol oynuyorlar. Araştırmalar, meditasyon egzersizleri ile sempatik ve parasempatik aktivasyonların etkilendiğini ortaya koymaktadır. Meditasyon egzersizleri, aşırı sempatik aktivasyondan uzaklaşmayı ve tekrar parasempatik aktivasyon durumuna geçmemize yardımcıdır.

Meditasyon sırasında, sempatik aktivasyon azalır ve parasempatik aktivasyona geçilir.

Sempatik sinir sistemini şu şekilde düşünebiliriz. Bir tür korku tepkiniz olduğunda ya da savaş ya da kaç denen şey olduğunda, yaptığınız şeyleri düşünün. Örneğin klasik bir örnek olarak, ormanda gezerken vahşi bir hayvan görüyorsunuz, ne oluyor? Vücudumuz sempatik aktivasyona giriyor. Sempatik aktivasyona giren vücudumuzda neler olur:

• Göz bebekleri genişler.
• Glikoz hareketliliğiniz artar.
• Kaçma eylemi için gerekli olan yüksek glukoz miktarı kana acilen salınmalıdır.
• Vücudumuzda glukagon hormonu salgılanır.
• Aşırı mobilize glikoz oluşur, onu enerjiye dönüştürürüz. Böylece gerçekten hızlı bir şekilde kaçabiliriz.
• Sindirim sistemi yavaşlar. Vahşi hayvan saldırı sırasında, barsak hareketlerine gerek yok, enerji kaçmak için gerekli.
• Kalp atış hızı ve kan basıncı artar.
• Çok stresli bir olay yaşamayı düşünürseniz, o stresli olaya tepki göstermek gerçekten önemlidir.

parasempatik sinir sistemi nedir nasıl çalışır?

Parasempatik sinir sistemi aktive olduğunda ise daha farklı durumlar yaşanır. Örneğin kaygı atağı yaşayan bir kişi neler yaşadığını inceleyelim:

• Duygu durumu kontrol edilmekte zorlanır.
• Ruhu daralıyormuş gibi hisseder.
• Nefes alış hızı düşer, nefessiz gibi hissedilir.
• Kalp atış hızı azalır.
• Sindirim sistemi hareketliliği artar. Karın sesleri artar, mide bulantısı hissi artar ve kontrol zorlaşır.

Bu iki sistemin kendi içinde denge halinde olması önemlidir. Bir şey hakkında çok stresli olabiliriz. Bu durumda sempatik sinir sistemimiz harekete geçer, bu doğaldır. Lakin, kronik stres veya sempatik sinir sisteminin kronik aktivasyonu sıkıntılı bir durumdur. Her an aktif sempatik yanıt hakim olan beden ve duygusal yapı, zorlanır. Zamanla yüksek tansiyon, yüksek kalp atış hızı, böbrek sorunlarına neden olabilir. Yani gerçekten bu iki sistem arasında bir denge kurduğumuzdan emin olmalıyız.

Talamus nedir? Hipotalamus nedir: insan beyni bölümleri

İnsan beyni en büyük kısmı, serebral korteks olarak adlandırılır. Serebral korteks, beynin her iki yanındaki dört lobun yanı sıra hipokampus, ​​bazal ganglionlar ve koku soğanını içeren serebrum bölümlerinden oluşur. Serebral korteks şu yapılardan oluşur:

• Beyin yan lobları: frontal, parietal, temporal, oksipital loblar.
• Hipokampus
• Bazal ganglionlar
• Serebrum – koku soğanı

İnsan beyni bu parçası, gönüllü eylemleri, duyguları, işitmeyi, vizyonu ve kişiliği kontrol eder. Genel olarak, her iki yarım küreye de korpus kallozum tarafından bağlanan dört lob olarak sınıflandırılır.

Korpus kallozum, her iki beyin yarım kürelerini birbirine bağlar.

Dört beyin lobu üzerinde yüzey alanlarını artırmaya yardımcı olan birçok girinti ve çıkıntı vardır. Beyin lobları üzerindeki bu girinti ve çıkıntılara “sulkus” adı verilir. Ön lob, yani frontal lob, omurilikten hareket ve hareket için motor nöronlara mesajları ileten motor korteks vardır.

beynin bölümleri nedir? talamus nedir? hipotalamus nedir?

Parietal lobdaki ilk uzun çıkıntı veya sulkus, çevreden duyusal bilgi alan somatosensoriyel korteks olarak adlandırılır. Bu iki yapı, vücuttaki alanlara doğrudan karşılık gelir. Meditasyon ile ilgili olarak, bu iki korkteks  yapılarını analiz ediyoruz. Stres tepkisi, duygusal yükler gibi durumlarda, nefes alma hızı ve diğer yanıtlar değişir. Tüm bu yanıtlar, beyindeki farklı alanlarda kodlanır.

Meditasyon egzersizi sırasında, çevreden aldığımız uyaranlar ve oluşturduğumuz yanıtlar dengeye ulaşır.

İnsan beyni önemli yapılarından birisi olan talamus, diensefalon beyin bölgesinde yer alır. Talamus, sinir bilgisi iletiminde bir ara istasyon görevindedir. Vücudumuz duyu organları tarafından algılanan motor ve duyu sinyallerini, serebral korteks bölgesine aktarır. Serebral korteks bölgesi, iletilen duyuları işler, analiz eder, gerekli yanıtları belirler ve cevaplar. Koklama duyusu dışındaki tüm duyular, önce talamusa gider, orada işlenir ve tanınır. Motive olmamız ve uyku süreçlerimizi talamus yönetir.

Hipotalamus, beynin fonksiyonel olarak önemli bir bölümüdür. Stres ve duygusal yük sırasında verilecek yanıtları düzenler. Hipotalamo hipofizer adrenal eksen, stres yanıtlarını yönetir. Talamus tarafından iletilen veriye oluşturulacak yanıt için hipotalamus ilk adımı atar. Hipotalamus, otonom sinir sisteminin merkezidir. Tüm otonom tepkileri, hipotalamus düzenler. Hipotamasun tarafından düzenlenen otonom tepkiler şunlardır:

• vücut ısısı dengelenmesi
• vücut su dengesi
• vücut metabolizma hızı ve kontrolü
• duyguların yönetilmesi, cevapların düzenlenmesi
• kavga, kaçma, beslenme gibi ihtiyaçlar ve durumlar

Hipotalamus, bunların hepsini sinir sistemi ve endokrin sistemi birlikte kontrol ederek düzenler. İnsan beyni sapında, nefes almayı, kalp atış hızını, kan basıncını düzenlemeyi, yutma yeteneğini ve bazı otonomik kusma tepkilerini kontrol etmeye yardımcı olan beyin bölgeleri de vardır.

Hipotalamus hem otonom sinir sistemini hem de hipofizin aktivitesini koordine eder.

Hipotalamus aynı zamanda, vücut ısısını, susuzluk hissini ve diğer homeostatik sistemleri düzenler. Uyku düzeni ve duygusal aktivite ile oluşturulan eylemler, hipotalamus tarafından yönetilir.

Limbik Sistem nedir? Hipokampus nedir: insan beyni bölümleri

Şimdiye kadar beyindeki önemli bölgelerden bahsettik. Şimdi sırada çok değerli başka bir insan beyin bölgesi var: Limbik Sistem. Limbik sistem nedir? Limbik sistem neyi kontrol eder? Limbik sistem nasıl kontrol edilir? Limbik sistemin içindeki yapılar nelerdir? Limbik sistemin etkisi nasıldır?

Limbik sistem, stres yönetiminde önemli rolü olan yönleri vardır.

Limbik sistem, diğer yapıların yanı sıra hipokampus, koku alma soğanları, hipotalamus ve amigdala gibi birçok yapıyı içerir. Bunlar korku, zevk ve öfke gibi temel duyguların yanı sıra açlık, seks ve çocuğa bakma gibi dürtülerdeki rolleri açısından kolektif olarak önemlidir.

Limbik sistem, potansiyel olarak bağımlılıkla ilgili olmanın yanı sıra ödül yollarının koşullandırılması için de önemlidir. Limbik sistemin yapıları şunlardır:

• amigdala
• hipokampus
• koku alma soğanları
• hipotalamus

Hipokampus, şu görevlerin yönetilmesinden sorumludur: uzun süreli hafızayı kodlama. Meditasyon tekniklerini öğrenmek gibi yeni davranış ve uygulamalar, hipokampus tarafından pekiştirilir. Meditasyon egzersizleri ile sağlanan dingin olma durumu, hipokampus aracılığıyla hayatımıza etki eder.

Yine, ilgilenenler için, beynin ilginizi çeken yönlerine daha derinlemesine bakmanız için şu linklerdeki makalelerimizi öneririm. Mutluluk Hormonları nedir? Bu yazıda stres, duygu yönetimi, nefes düzeni ve meditasyonun etkilerini ele almaya devam ediyoruz.

12 Kafa Siniri – Nervus Vagus ile meditasyon nedir: insan beyni etkisi

Somatik sinir sistemi, beyinden çıkan 12 çift kranial sinir ile omuriliğe bağlanan 31 çift spinal sinir ve pleksuslar ile oluşur. Merkezi sinir sitemi, hayati bir yapıdır ve tüm olası tehlikelere karşı korunmaktadır. Kafatasımız içindeki insan beyni, sağlam bir koruma duvarına sahiptir. Diğer yandan tüm omurgalarımız, omuriliğimizi gerçekten korumaktadır. Yani, omurilik, omurgamızın tabanından beynimize kadar uzanır ve aynı zamanda mesaj alma ve vermenin bir parçası olarak görev yapmaktadır. Beyinden çıkan hareket impulsları, omurilik sinir ağları aracılığıyla ilgili kaslara iletilir.

Omuriliğimizin her yerinde çalışan sinirlerimiz yanı sıra, doğrudan beyinden çıkan ve kafatasından dışarı uzanan sinirlerimiz var. Doğrudan beyinden uzanan 12 sinirimiz var. Bu 12 sinir, kafa sinir çiftleri olarak adlandırılır. 12 çift kranial sinirler şunlardır:

1. Kranial sinir: Olfactor sinir
2. Kranial sinir: Optik sinir
3. Kranial sinir: Okulamotor sinir
4. Kranial sinir: Troklear sinir
5. Kranial sinir: Trigeminal sinir
6. Kranial sinir: Abdusens sinir
7. Kranial sinir: Fasial sinir
8. Kranial sinir: Vestibulo-koklear sinir
9. Kranial sinir: Glosso-farengeal sinir
10. Kranial sinir: Vagus siniri
11. Kranial sinir: Aksesuar sinir
12. Kranial sinir: Hipoglossal sinir

Her kafa çifti siniri, birbirinden farklı görevleri vardır. Duygu durumu yönetmek ve stresi kontrol altına almak sırasında 10. kafa çifti siniri olan vagal sinir devrede olur. Nervus vagus olarak adlandırılan vagal sinir, meditasyon egzersizleri ile parasempatik sistem aktivasyonu arasındaki ilişkiyi düzenler.

Vagal sinir, meditasyon egzersizinde parasempatik sistemi aktive eder.

10. kraniyal sinir olan vagus siniri, parasempatik sinir sisteminin düzenlenmesiyle bütünleşir. Bu nedenle, kalp atış hızı sindirimini ve akciğerleri kontrol etme becerisinde çok önemlidir.

Motor Fonksiyonlar: Beyin, Gelişim ve Bozukluklar

Beyin ve Hareket: Temel İlişkiler

Motor fonksiyonlar, insan vücudunun hareket kabiliyetini kontrol eden beyin bölgeleri tarafından yönetilir. Bu fonksiyonlar, özellikle beyinin frontal lobunda yer alan motor korteksin kontrolündedir. Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada, motor korteksin, hareketin planlanması ve koordinasyonunda kritik bir rol oynadığı belirtilmiştir (Harvard Medical School, 2015). Bu, motor korteksin, vücudun farklı kas gruplarını uygun bir şekilde harekete geçirebilmesi için gerekli olan sinyalleri gönderdiği anlamına gelir.

Motor Fonksiyonların Gelişimi

Motor fonksiyonların gelişimi, yaşamın ilk yıllarında başlar ve yetişkinlik dönemine kadar sürekli olarak gelişir. Stanford Üniversitesi’nde gerçekleştirilen bir çalışmada, çocukluk döneminde motor fonksiyonların hızlı bir şekilde geliştiği gözlemlenmiştir (Stanford Medicine, 2018). Bu gelişim, çocukların karmaşık hareketleri daha etkin bir şekilde gerçekleştirebilmelerini sağlar.

Örneğin, bir çocuk ilk başta yürümeyi öğrenir, ardından koşmayı, zıplamayı ve daha karmaşık motor becerileri kazanır. Bu süreç, beyindeki nöroplastisite sayesinde mümkündür, yani beyin, yeni deneyimlere ve öğrenmelere uyum sağlayabilen bir yapıya sahiptir.

Motor Fonksiyon Bozuklukları

Motor fonksiyon bozuklukları, genellikle beyin hasarına veya nörolojik hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkar. Amerikan Psikologlar Derneği, bu tür bozuklukların tedavisinde fiziksel terapinin önemli bir rol oynadığını belirtmektedir. Fiziksel terapi, motor fonksiyonlarını kaybetmiş veya zayıflamış bireylerin, bu fonksiyonları yeniden kazanmalarına veya en iyi şekilde kullanmalarına yardımcı olabilir. Özellikle inme, Parkinson hastalığı veya multiple skleroz gibi nörolojik hastalıklar sonucu ortaya çıkan motor fonksiyon bozuklukları için fiziksel terapi, rehabilitasyon sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır.

Motor fonksiyonlar, beyin ve vücut arasındaki karmaşık bir etkileşimin ürünüdür.

Bu fonksiyonlar, yaşamın farklı dönemlerinde farklı şekillerde gelişir ve bu gelişim, beyindeki spesifik bölgeler tarafından kontrol edilir. Motor fonksiyon bozuklukları ise, genellikle beyin hasarları veya nörolojik hastalıklar sonucu ortaya çıkar ve bu bozuklukların tedavisinde fiziksel terapi önemli bir rol oynar. Bilimsel araştırmalar, bu konuların daha derinlemesine anlaşılmasına ve etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağlamaktadır.

Duyusal Fonksiyonlar: Beyin, Evrim ve Bozukluklar

Duyusal İşleme ve Beyin

Duyusal fonksiyonlar, beynin pariyetal lobunda yer alır ve bu fonksiyonlar, çevremizle etkileşimimizi şekillendiren temel mekanizmalardır. University College London’dan bir yayında, duyusal işleme mekanizmalarının, çevremizle etkileşimimizi şekillendirdiği belirtilmiştir (UCL Neuroscience, 2020). Bu mekanizmalar, görsel, işitsel, dokunsal ve diğer duyusal bilgileri işleyerek, bireyin çevresini anlamasına ve uygun tepkiler vermesine yardımcı olur. Örneğin, bir objenin sıcak olduğunu anlamak veya bir sesin nereden geldiğini tespit etmek, pariyetal lobun bu işlevleri sayesinde mümkündür.

Duyusal Fonksiyonların Evrimsel Rolü

Duyusal fonksiyonlar, evrimsel süreçte de kritik bir öneme sahiptir. Yale Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada, duyusal fonksiyonların, evrimsel süreçte hayatta kalma ve üreme başarısını artırmada kritik bir rol oynadığı vurgulanmıştır (Yale School of Medicine, 2017). Bu, duyusal fonksiyonların, tehlikeli durumları tespit etme veya yiyecek kaynaklarını bulma gibi hayatta kalma stratejileri için önemli olduğu anlamına gelir. Örneğin, bir hayvanın avını tespit etmesi veya bir tehlikeyi önceden algılaması, duyusal fonksiyonlar sayesinde mümkündür.

Duyusal Bozukluklar ve Tedavi Yöntemleri

Duyusal bozukluklar, genellikle nörolojik veya psikolojik faktörlere bağlı olarak gelişir. Bu tür bozukluklar, bireyin duyusal bilgileri doğru bir şekilde işleyememesi veya yanlış bir şekilde yorumlaması sonucu ortaya çıkar. Örneğin, otizm spektrum bozukluğu olan bireyler, duyusal bilgileri farklı bir şekilde işleyebilir ve bu da sosyal etkileşimlerini etkileyebilir. Tedavi yöntemleri arasında, kognitif davranışçı terapi (CBT) en etkili olanlarından biridir. CBT, bireyin duyusal bilgileri nasıl işlediğini ve yorumladığını anlamasına yardımcı olur, böylece daha uygun ve işlevsel tepkiler verebilir.

Duyusal fonksiyonlar, beynin pariyetal lobu tarafından kontrol edilir ve bu fonksiyonlar, bireyin çevresiyle etkileşimini şekillendirir.

Evrimsel süreçte, duyusal fonksiyonlar hayatta kalma ve üreme başarısını artırmada kritik bir rol oynar. Duyusal bozukluklar ise, genellikle nörolojik veya psikolojik faktörlere bağlı olarak gelişir ve bu bozukluklar için çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Bilimsel araştırmalar, bu konuların daha derinlemesine anlaşılmasına ve etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağlamaktadır.

Merkezi Sinir Sistemi: insan beyni etkisi

Merkezi sinir sistemi, beyniniz ve omuriliğinizdir. Bunlar, sinir sisteminizin tamamen kemikle kaplı parçalarıdır. Çekirdek, merkezi sinir sistemi içinde benzer bir işleve, bağlantıya ve nörotransmiterlere sahip bir grup nörondur. Sinir sistemindeki hücreler, aksonlar ile birbirine bağlıdır. Birlikte hareket eden bir akson demeti, sinir sisteminin iki parçasını birbirine bağlayan bir yerden diğerine giden bir grup aksondur.

Nöronlar arası sinaps nedir? Presinaptik boşluk nedir?

Sinaps, iki nöron veya nöron ile kas veya bezler gibi hedef organları arasındaki bir iletişim noktasıdır. Sinir sistemindeki hücreler arasındaki temel iletişim modeli elektro-kimyasal iletimdir. Nöronlar arasındaki bilgi iletişimi, sinaps boşluğu sayesinde gerçekleşir.

Afferent ve efferent sinir sistemi ile insan beyni

Sinir sistemi, afferent ( bilgiyi alan ) ve efferent ( bilgiyi ileten ) nöronlardan oluşur. Bir sinir hücresi, beyin ve omuriliğin dışında bulunan, destek ve kan damarları için ilişkili bağ dokusu elemanlarıyla birlikte bir akson demetidir. Ganglia, santral sinir sistemi dışında benzer işleve, bağlantıya sahip bir grup nöron ve nörotransmitter tarafından oluşturulur.

afferent gelir, efferent çıkar!

Somatik sinir sistemi, iskelet kaslarınızın motor innervasyonunu ve dış çevrenizden gelen duyusal bilgileri düzenleyen tüm afferent ve efferent sistemlerdir. Somatiklerden bahsederken, sinir sisteminin farkında olduğunuz kısmından bahsediyoruz. Yani yürürüz, oturur, kalkarız, dans edebilir ve aşağı yukarı zıplarız. Bunların hepsi isteğe bağlı veya çok ince bir şekilde gerçekleşir. Bu hareketle istemli somatik sinir sistemimiz sayesinde gerçekleşir.

Somatik sinir sistemi, istemli hareketleri düzenler.

Otonom sinir sistemi ise düz kas ve bezleri düzenlerler. Otonom sinir sistemi iç çevremizin duyusal aygıtlarıdır. Yani bağırsaklarınız, kan damarlarınız, göz bebeğini kontrol eden düz kaslar gibi içeride dolaşan her şey otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir.

Afferent A nöronu, bilgi gönderiyor ve bu bilgi aksonu aracılığıyla B efferent nöronu tarafından alınıyor. Afferent bilgi gelir, efferent bilgi iletilir. A nöronundan bilgi çıkar, B nöronu tarafından alınır.

aferent ve eferent nöron insan beyni görevleri nedir?

Afferent nöron ile genellikle duygusal bilgi iletilir. Duyduğumuz, gördüğümüz, hissettiğimiz her bilgi, afferent nöronlar ile santral sinir sistemine iletilir. Motor nöronlar, hareket etmeyi sağlayacak bilgiyi iletirler. Dendritler, nöronun alıcı alanlarıdır ve bilginin geldiği yerdir. Yani bilgi, dendritler yoluyla hücre gövdesine ulaşır. Nöronlar iki şey yapar: ulaşan bilgiyi iletir ya da yok eder.

Nöron, ulaşan bilgiyi iletir ya da durdurur.

Bilgi iletilecekse, nöron aksonları boyunca ilerler. Terminal son bölümde sinapslar aracılığıyla başka bir hücre veya bir kas veya düz kas hücresi gibi bir hedef organla etkileşime girer. Nöronların çok basit bir görev tanımı vardır: bilgiyi alır ve akson ile sinapsa iletir.

Beyin Gelişiminde Kritik Dönemler: Çocukluk, Ergenlik ve Yetişkinlik

Beyin gelişimi, yaşamın farklı evrelerinde farklı hızlarda ve şekillerde gerçekleşir. Bu gelişim süreci, nöroplastisite adı verilen beyin hücrelerinin ve sinapsların yapısal ve işlevsel değişiklik gösterme yeteneği ile yakından ilişkilidir. University College London, Yale Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi gibi prestijli akademik kurumlar, beyin gelişiminin kritik dönemlerini ve nöroplastisitenin rolünü incelemişlerdir.

Çocukluk Dönemi insan beyni

Çocukluk dönemi, beyin gelişimi için kritik bir dönemdir. University College London’da yapılan bir araştırmada, bu dönemde yaşanan deneyimlerin, nöroplastisite üzerinde kalıcı etkiler bırakabileceği belirtilmiştir (UCL Neuroscience, 2018). Örneğin, dil öğrenme, sosyal beceriler ve motor yetenekler gibi temel beceriler bu dönemde hızla gelişir. Çocukların bu dönemde yaşadığı olumlu veya olumsuz deneyimler, beyin yapısını ve işlevini uzun vadede etkileyebilir.

Ergenlik Dönemi insan beyni

Ergenlik dönemi, beyin gelişiminde ikinci bir kritik dönem olarak kabul edilir. Yale Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada, ergenlik döneminde beyin yapısının hızla değiştiği ve bu değişikliklerin, nöroplastisiteyi etkileyebileceği gösterilmiştir (Yale School of Medicine, 2020). Bu dönemde, özellikle prefrontal korteks hızla gelişir, bu da risk değerlendirmesi, planlama ve karar verme gibi yüksek düzey bilişsel işlevleri etkiler. Ergenlik döneminde yaşanan stres, travma veya öğrenme deneyimleri, beyin yapısını ve işlevini kalıcı olarak etkileyebilir.

Yetişkinlik Dönemi insan beyni

Yetişkinlik dönemi, beyin gelişiminin daha yavaş olduğu bir dönemdir, ancak nöroplastisite tamamen durmaz. Stanford Üniversitesi’nden bir yayında, yetişkin beyinlerinde de nöroplastisitenin sürdüğü ve bu dönemde yaşanan deneyimlerin, beyin yapısını ve işlevini etkileyebileceği belirtilmiştir (Stanford Medicine, 2021). Örneğin, yetişkinlik döneminde yeni bir dil öğrenmek veya müzik aleti çalmak gibi zihinsel aktiviteler, beyin fonksiyonlarını canlı tutabilir.

Beyin gelişimi, yaşamın farklı dönemlerinde kritik öneme sahiptir.

Çocukluk ve ergenlik dönemleri, beyin yapısını ve işlevini kalıcı olarak etkileyebilecek kritik dönemlerdir. Yetişkinlik döneminde ise, nöroplastisite devam eder ve yaşanan deneyimler beyin yapısını etkileyebilir. Bu nedenle, yaşamın her döneminde beyin sağlığına dikkat etmek ve zihinsel aktivitelerle meşgul olmak büyük önem taşır.

insan beyni gri madde nedir? beyindeki beyaz madde nedir?

İnsan beyni dış yapısında gri madde vardır. Gri madde, nöron gövdeleri ve proksimal dendritlerden oluşur. Gri maddenin altında beyaz madde vardır. İnsan beyni beyaz madde hücreleri myelin yapıları lipid açısından zengindir. Beyaz madde içinde bilgiler çok daha hızlı iletilir.

Oysa omurilik yapısında tam ters durum söz konusudur. Omurilik dışında beyaz madde ve içeride gri madde vardır. Yani, omurilikte nöronlar var ve proksimal dendritlerin hepsi burada bu gri maddede saklanıyor. Beyaz cevher lif yollarımız da dışarıda yer alır.

Tüm bu bilgiler, meditasyon ve beyin etkisini anlamak için bize yol gösterecektir.

Beynimizin nasıl işlediğini keşfettikçe, meditasyon ile parasempatik aktivasyonu nasıl sağladığımızı çözeceğiz. Parasempatik aktivasyona girdiğimizde, hangi beyin dalgalarının, nasıl etkilendiklerini tek tek inceleyeceğiz. Meditasyon ile beyin kapasitesini artırmakla size yardımcı olmak için buradayız. Bizimle hemen iletişime geçerek, stres faktörlerini nasıl ortadan kaldıracağınız ve hayatı nasıl kolaylaştıracağınızı planlamaya başlayın.

👨‍⚕️ Dr. Bora Küçükyazıcı
Tıp Doktoru 🧠 NöroPsikoloji PhD

🏥 Brain Center ® İstanbul
🍀 Kişisel Gelişim Merkezi
Ritim İstanbul AVM, Maltepe – İstanbul 🌍

Meditasyon Randevusu 📞 0216 688 77 78