Sosyal medyanın zararları nelerdir? Çocukları Korumak için 5 İpucu

Sosyal Medya Zararları ve Çocukları Bekleyen Tehlike

Sosyal medya zararları çocuk üzerine etkisini konu alan bu yazıda şunları bulacaksınız: sosyal medyada çocuklar neden ön planda, videolarda çocuk oyuncuların yer alması nasıl etkiler yaratıyor?

Statista verilerine göre dünyada sosyal medya aboneleri sıralaması şu şekilde:

1. Facebook – 2,2 milyar
2. Youtube – 1,9 milyar
3. WhatsApp – 1,5 milyar
4. Messenger – 1,3 milyar
5. Instagram – 1 milyar

Bebek dünyaya geldikten 1 saat içinde yaklaşık 40 adet fotoğrafı sosyal medyada paylaşılıyor!

2010 senesinde toplam 1 milyar insan sosyal medya kullanıcı iken, 2021 projeksiyonları 3,2 milyar sosyal medya kullanıcısı olacağını öngörüyor. Sosyal medya zararları açısından böylesine dijitalleştiğimiz dünyada, acaba her şey yolunda mı, özellikle çocuklarımız için?

Yoğun sosyal medya kullanımının olumsuz etkileri nedir?

Bir bebeğin dünyaya geldiği andan itibaren 1 saat içinde dijital ayak izinin oluştuğu bir dönemdeyiz. Çocuk 2 yaşına geldiğinde ortalama olarak 200 adet içinde kendisinin yer aldığı sosyal medya paylaşımı yapılmış oluyor. Çok dikkatli olmalıyız! Ebeveynler, anneler, babalar dikkatli olmalıyız! İlk 2 yıl içinde çocuğumuzun 200 adet video ve fotoğrafı bizler aracılığıyla sosyal medyaya ekleniyor! 

Anne babalar olarak çocuğumuz dünyaya geldiğinde bunu herkesle paylaşma isteğinde olduğumuz sırada sosyal medya önemli bir avantaj, öyle ya yanımızda olamayan uzaktaki sevdiklerimiz, akrabalarımız herkes görsün biricik yeğenlerini, torunlarını. Peki, işin rengi gerçekten öyle mi?

İnternet ve sosyal medya insanın kişisel ilişkilerine zarar verir mi?

Gençlerin doğru bilgiye ve kesin sınırlara ihtiyacı vardır. Sürekli olarak sınırları zorlarlar ve bazıları ciddi sonuçlara yol açan riskler alırlar. İnternet, özellikle sosyal medya, olası çöküş için başka bir çıkış noktasıdır. Gençlerin yüzleşme eğiliminde olduğu ilk sosyal medya zararları ve tehlikeleri nelerdir? Yabancılar,  siber zorbalık, hepsi zararlıdır, düşündüğünüzden daha yaygındır. Ancak, çocukların internette yaptıkları daha incelikli, günlük tehlikeli şeyleri görmezden gelemeyiz. Her şey internette yayınlanırken hayatımızı birbirimizle karşılaştırmamak zor. Günümüzde ergenliğin dönemi özelliklerini inceleyiniz.

Gençler için sosyal medya, hayatlarını diğerlerinden daha heyecanlı gösterebilecekleri bir gösteri yerine dönüşüyor. 

Bu bir imaj oluşturmakla ilgili. Ancak, ince ama güçlü bir yalan söyleme biçimi olan süslemeyi besler. Yalan söylediğimizde, gerçek kimlik ve aidiyet duygumuz zayıflar. Bunlar gençlerin geliştirdiği en önemli şeylerden ikisi. Gerçek benliklerini kucaklamak yerine fantezi yaratmaya odaklanmak, büyümelerini olgunluğa ulaştırır.

Gençler, özellikle kızlar, yeni keşfettikleri cinselliklerinin dikkat ve hatta manipülasyon için kullanılabileceğini çabucak anlarlar. Sosyal medya, her ikisi için de daha geniş bir kitle sağlar. Bu olumsuz durum gençlere güçlü bir his sağlayabilir. Lakin ergenlik dönemindeki gençler kendi kendilerine bu durumu düzenleme olgunluğuna sahip olmadıklarını bilmeliyiz.

Oyun bağımlısı kişiye nasıl davranmak gerekir?

Çocuklarda sosyal medya zararları nasıl önlenir?

Çocuklarımızın fotoğraflarını paylaştığımız sosyal medya zararları açısından bazen herkese açık olabiliyor. Çocuğumuzun kim olduğunu, fiziksel özelliklerinden tutun ismine kadar birçok bilgiyi tüm sosyal medya dünyasına açmış oluyoruz. Sosyal medyanın yükselişi ile bugün genç olmak, herhangi bir ebeveynin hayal edebileceğinden daha zor.

Sosyal medya platformları, onaylanma arzumuz ve reddedilme korkumuzla ilgili psikolojik önyargılardan yararlanmaktadır.

Günümüzde sosyal medyanın gençler üzerinde bazı olumlu etkileri bulunmaktadır. Farkındalık yaratma, dünyanın her yerinden insanlarla bağlantı kurma ve güzellik anlarını paylaşma yeteneği bazıları için güçlendirici ve canlandırıcı olabilir. Pek çok genç, gördükleri görüntülerin gerçek yaşam göstergeleri değil, derlenmiş anlık görüntüler olduğunu anlıyor. Eğer ebeveynlerinden bu konuda doğru bilgilendirme aldılarsa, başkalarının paylaşımlarının kendi hayatları hakkında karşılaştırma yapılacak bir durum olmadığını öğreniyorlar.

Facebook Instagram Tinder insanları nasıl etkiliyor?

Facebook, Instagram, Twitter, Tinder ve diğerleri dikkatimizi ve ilgimizi mümkün olduğunca uzun süre ekranda tutmak için kasıtlı olarak tasarlanmıştır. Hem sözlü hem de sözlü olmayan ipuçları yoluyla yüz yüze kurduğumuz anlamlı ilişkiler, derin ve kalıcı bir kişisel tatmin ve mutluluk kaynağıdır.

Bir emoji veya bir mesaj, sosyal medya zararları açısından ancak yüzeysel bağlantı hislerini ortaya çıkarabilir. İnsanlar yüz yüze iletişim, beden dili, dokunma ve yüz ifadeleri ile duyguların ton ve nüans yoluyla yorumlanması daha anlamlı bağlar kurarız. Dijital dünya iletişimleri, bireylerin karşılıklı anlamlı bağ kurmasını engellemektedir.

Üstelik, hem yetişkinler hem de çocuklar, çevrimiçi olduklarında bıraktıkları izlerin sürekli olarak farkında olmalıdır. Instagram görüntüleri, facebook durum güncellemeleri, siber zorbalık, web güvenliği, kredi kartı bilgileri, kimlik hırsızlığı konuları güvenliğimize yönelik önemli risklerdir.

Sağlıklı sosyal medya alışkanlıkları oluşturmak, potansiyel zihinsel sağlık risklerinden kaçınmak için çok önemlidir. Kullanım, aile ve arkadaşlarla gerçek sosyal zaman ile ılımlı ve dengeli olmalıdır. Ne kadar fazla olduğuna karar vermek kaçınılmaz olarak bireyin yaşına, karakter özelliklerine ve içinde yaşadığı kültüre bağlıdır. Ancak, ergenlerin çevrimiçi ortamda karşılaştıkları içeriğin ve katıldıkları etkinliklerin etkileri, çevrimiçi olarak geçirilen gerçek zamandan daha önemlidir.

Büyük tehlike: Sosyal Medya Zararları – Çocuk Resimleri Paylaşırken Dikkat!

İşte bu sebeple sizler için çocuklarımızla ilgili paylaşımlar yaparken dikkat etmemizin faydalı olacağı 5 madde derledim. Özellikle sosyal medya zararları açısından bu maddeleri dikkatle incelemenizi öneririm.

1- Sosyal medya hesaplarında paylaşıldığında çok daha fazla beğeni aldığı istatistiksel verilerle ortada olan 3 paylaşım objesi var: çocuklar-kediler-köpekler. Çocuk fotoğrafları içeren paylaşımların yüksek sayıda beğeni-tıklama alması, ebeveynleri istem dışı buna yöneltebilir, öyle ya çocuğunuzun olduğu paylaşım, diğer paylaşımlarınıza göre 2-3 kat beğeni aldığında, anne-baba olarak mutlu oluyoruz, değil mi? Oysa bu konuda aşırıya kaçmamak çok çok önemli.

2- Sosyal medya zararları açısından çocuğunuzla ilgili bir paylaşım yaparken aşırıya kaçmamak için hep şunu kendimize soralım: bu paylaşımı yapmama gerçekten gerek var mı?

3- Çocuğumuzun ismi, gittiği okul, tatilde nerede olduğumuz gibi bilgileri, herkesin görebileceği açık sosyal medya hesaplarında paylaşmak uygun değildir, aman çok dikkat!

4- Paylaşımları kimin gördüğü ve takip ettiğini bilmediğimiz sırada, çocuğumuzu gören kişilerin hepsi iyi niyetli olmayabilir.

5- Çocuğunuz büyüdüğünde acaba çocuk yaşta dijital dünyaya aktarılmış olan izinden memnun olacak mı? Hangimiz 4-5 yaşında saçma sapan hallerdeki fotoğraflarımızın ortalıkta herkesin göreceği şekilde saçılmış olmasını isteriz?

Sosyal Medya Bağımlılığı için Önerim Şudur:

Yüz tanıma sistemleri ile sosyal medyada paylaşılan bir fotoğrafın, video içeriğindekilerin yaş grubu yüz analizi ile tespit edilebilir. Kullandığımız sosyal medya aplikasyonu bir çocuk fotoğrafı paylaşacağımız sırada, bize emin olup olmadığımızı sorsa? Ne dersiniz değerli dostlar? Buradan tüm aplikasyon geliştirici yazılımcılara ve yöneticilere mesajımızı iletmiş olalım.

Tüm anne ve babalar, çocuklarının TÜM sosyal medya hesap şifrelerini bilmelidir.

Her aile, ekran kullanımıyla ilgili aile sınırları sağlayan, sosyal medya zararları önleyen, bir teknoloji sözleşmesine sahip olmalıdır. Örneğin, evde herkesin saygı duyduğu teknolojiden arındırılmış alanlar olmalı. Yemek sırasında cep telefonu, tatillerde sınırlı cep telefonu kullanımı ve uyku saatinden 1 saat önce teknoloji kesintileri olmalıdır.

aile ilişkilerinde sosyal medya zararları

Ebeveynler ve çocuklar birlikte bu yönergeleri ne kadar çok uygularsa, ebeveynler çocuklarından o kadar az dirençle karşılaşacaktır.

Çocuğunuzun online tanıştığı birisi onun için önemliyse, nerede tanışırsa tanışsın, ebeveyn için de önemli olduğunu belirtmelisiniz. Bir çocuk çevrimiçi olarak sürdürdüğü bir ilişkiyi saklıyorsa, bunun ebeveynlerinin onaylamayacağı bir şey olduğunu zaten biliyor demektir. Çocuklarımızı sosyal medya zararları açısından bilgilendirmeliyiz. Yabancıların çocukları yalnızca sosyal medya platformlarında değil, oyun ortamlarında da cezbetmeye çalıştığını da belirtmek önemlidir.

Çocukların sosyal medya ve internet kullanımı nasıl kontrol edilir?

Çocuklar sosyal medya zararları açısından, bildirimleri özel olarak ayarladıklarında güvende olduklarını düşünüyorlar. Lakin arkadaşlarının, ortak arkadaşlarının, tanıdıkları kişilerin ve birlikte oyun oynadıkları kişilerin isteklerini kabul ettiklerinde, bu farklı bir konu. Kullanıcı bir fotoğraf veya yorum gönderdiğinde, o düşüncenin, duygunun, özel anın veya görüntünün, kontrolünü paylaştığı tüm insanlara iletildiğini unutmamalıdır.

Çocuklarınızın tüm takipçilerini, sosyal medya zararlarını önlemek açısından, kişisel olarak tanıdığından mutlaka emin olmalısınız. O zaman bile, ne yayınladıklarına dikkat etmelerini onlara hatırlatın. İnternette silme düğmesi yoktur ve müstehcen bir fotoğraftan tatsız bir şakaya kadar her şey, gelecekteki iş fırsatları, ilişkiler ve genel refah açısından onları rahatsız etmek için geri gelebilir.

Sosyal Medya Zararları: Çocuk Başrolde Olduğu Hesaplar – Vlogger Aileler

Vlogger Aile hesaplarında, aile üyelerinin içinde yer aldığı, özellikle çocukların sempatikliklerini avantaja dönüştüren birçok video bulunmaktadır. Sosyal medya zararları açısından bu sizce uygun mu? Aile ve çocuk kanalı formatındaki bu kanalların yayınlarında başrolde olan çocukları henüz farik ve mümeyyiz olmayan, yani 18 yaş altında ve akli melekesi yeterli düzeyde gelişmemiş durumdalar. Bu durum 3 farklı şekilde çocuğu etkileyecektir:

1. Çocuk ne yaptığının farkında olmayacaktır.
2. Çocuk bu yaptıklarını neden yaptığını bilmeyecektir.
3. Çocuk yaptıklarının nasıl etkisi olacağından habersizdir.

İşte bu durumda çocuğun anne ve babasının sorumluluğu çok büyüktür. Sinema ya da televizyon dizilerindeki oyuncu çocukların yaşayabileceği tüm riskler, sosyal medya meşhuru olan çocuklar için de geçerlidir. Kendi yaş grubuna göre sorumlulukların aksaması, akademik ve sosyal gelişimine gerekli zaman ayrılmaması önemli sorunların başında gelmektedir. Üstelik video kanallarında her gün yeni video çekilip eklenmesi önemli bir zaman ayrılmasını gerektirmektedir. Tüm bunlar sırasında çocuğun akademik gelişimi ve süreci doğru yönetmesi zor olabilir. Düzenlediğimiz anne baba çalışma grupları hakkında detayları inceleyiniz.

Kontrolsüzce sosyal medya kullanmak neden zararlıdır?

Sosyal medya zararları, çocuklarımızı çeşitli şekillerde etkileyebilir. Akıllı telefonlar teknoloji ve sosyalleşme için geçerli bir araç olsa da, bazı gençler bu şekilde bağlantı kurmakta zorlanıyor. Sonuç olarak, uygunsuz sosyal medyaya maruz kalmak, zihinsel sağlık bozukluklarına ve olumsuz duygulara katkıda bulunabilir:

• Depresyon
• Endişe
• Sosyal izolasyon
• İmrenmek
• Yalnızlık
• Kendine güvensizlik ve özgüven sorunları

Siber zorbalar, çocuklarımızın dijital dünyada karşılaşacakları bir diğer sorundur. Siber zorbalık kurbanı olan çocuklarda sosyal medya zararları olan utanç, aşağılanma ve korku duygusu gelişir. Her çocuk bu duruma farklı tepki verir. Eğer çocuk ile ebeveyn arasında duygusal bağ kurulmuş ise, çocuk yaşadığı sıkıntıyı ebeveyn ile paylaşır. Lakin ebeveyni tarafından kendisinin sorgulanacağını ve cezalandırılacağını düşünen çocuk, yaşadığı olumsuzluğu anne babasından saklayacaktır.

Çocuk Ünlüler: Sosyal medyanın zararları ve çözümü

Birçok çocuk film-dizi oyuncusunun, erken gelen şöhret ile yaşadıkları psikolojik sorunların vardır. Benzer şekilde, sosyal medya zararları açısından çocukların da bunları yaşama potansiyelinde olduklarını anne-babalarının unutmaması gerekli. Her videosunun o gün kaç izleme aldığı, kaç takipçisinin olduğu gibi skorları takip eden bir çocuk için rakamların olumsuza döndüğü an, bu durumu nasıl ele alacağı gibi olası senaryolara anne-babaları ne kadar hazır? Çocuğun başrolde olduğu paylaşımlarda sürekli olarak iyi rolde, mutlu, neşeli bir performans sergilemesi beklenecektir. Böylesi bir süreç çocukta performans kaygı bozukluğu yaratabilir.

Çocuk sosyal medya ünlülerinin ekonomik gelirleri anne-babalarının kontrolündedir. Anne-babalar bu geliri çocuğun akademik ve sosyal gelişimi için ne kadar doğru kullandıkları çok önemli ve gelecek adına belirleyicidir.

Önerim Şudur:

Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde, Çocuk Oyuncular Derneği gibi bir yapının oluşturulması ilk adım olacaktır. Ekran şöhreti ve video yıldızı olan çocukların ve ailelerinin uzman desteği alabileceği bir platfrom oluşturulabilir. Çocuklar ve aileleri ile video içerik uygunluk planları ve ekran şöhretinin doğru yönetilmesi hakkında detaylı atölye çalışmaları yapılabilir.

👨‍⚕️ Dr. Bora Küçükyazıcı
Tıp Doktoru 🧠 NöroPsikoloji PhD

🏥 Brain Center ® İstanbul
🍀 Kişisel Gelişim Merkezi
Ritim İstanbul AVM, Maltepe – İstanbul 🌍